Urządzenia cyfrowe sukcesywnie zastępują długopis i papier, coraz rzadziej odręcznego robienia notatek wymaga się od uczniów i studentów. Za tym trendem wiele przemawia: korzystanie z klawiatury umożliwia szybsze pisanie, a umiejętność obsługi komputerów to dziś jeden z podstawowych wymogów na rynku pracy. Jednak po chwilowym ograniczeniu ręcznego pisania, szkoły m.in. w Norwegii, Szwecji lub Włoszech znów wprowadzają ćwiczenia z niego i zasadę odręcznego pisania prac. Nic dziwnego – dowody naukowe przekonują o zaletach pisania ręcznego. Kolejnych argumentów dostarczają wyniki ostatnich badań przeprowadzonych w Norwegii.

Naukowcy z Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego w Trondheim zbadali, jak różni się zaangażowanie sieci neuronowych w przypadku pisania ręcznego i korzystania z klawiatury.

„Podczas pisania ręcznego wzorce połączeń mózgowych są znacznie bardziej rozbudowane niż w trakcie pisania na klawiaturze" – powiedziała prof. Audrey van der Meer, neuropsycholożka z uniwersytetu w Trondheim i współautorka pracy opublikowanej w „Frontiers in Psychology". Badaczka dodała, że taka wzmożona aktywność mózgu ma kluczowe znaczenie dla tworzenia się śladów pamięciowych i kodowania nowych informacji, czyli jest korzystna dla uczenia się.

Naukowcy za pomocą elektroencefalografii (EEG) przebadali 36 studentów. Młodzi ludzie pisali wskazane słowa za pomocą rysika na ekranie dotykowym lub wystukiwali je jednym palcem na klawiaturze komputera. W tym czasie 256 czujników wszytych w siatkę nakładaną na głowę rejestrowało aktywność ich mózgów. Badacze stwierdzili, że łączność różnych obszarów mózgu wzrastała, gdy uczestnicy pisali ręcznie, ale nie wtedy, gdy używali klawiatury.

„Nasze odkrycia sugerują, że informacje wizualne i ruchowe uzyskane, gdy precyzyjnie kontrolujemy ruchy dłoni podczas używania pióra, przyczyniają się do wzorców połączeń w mózgu, które pozytywnie wpływają na proces uczenia się" – tłumaczyła prof. van der Meer.

Chociaż uczestnicy używali piór cyfrowych, autorzy badania uważają, że wyniki są takie same w przypadku korzystania z długopisu i papieru.

„Wykazaliśmy, że duża aktywność mózgu jest związana ze starannym formowaniem liter i większym wykorzystaniu zmysłów podczas pisania ręcznego. Z kolei prosty ruch polegający na wielokrotnym uderzaniu w klawisz tym samym palcem jest dla mózgu mniej stymulujący" - wyjaśniła neuropsycholożka.

Zdaniem naukowców ich badanie może również tłumaczyć, dlaczego dzieci, które nauczyły się pisać i czytać na urządzeniach elektronicznych, mogą mieć trudności z rozróżnieniem liter takich jak „b” i „d”. „Wynika to stąd, że dzieci dosłownie nie poczuły, jak to jest pisać litery, które są lustrzanym odbiciem" – powiedziała prof. van der Meer.

Norwescy badacze uważają, że uczniowie podczas zajęć powinni mieć możliwość jak najczęstszego korzystania z długopisów i papieru, a nie tylko z klawiatury. „Istnieją dowody na to, że studenci uczą się więcej i lepiej zapamiętują, gdy robią odręczne notatki z wykładów. Z kolei korzystanie z urządzeń z klawiaturą może być bardziej praktyczne podczas pisania długiego tekstu lub eseju" – przekonywała van der Meer.

Z wcześniej prowadzonych badań wynika, że pisanie ręczne poprawia też koncentrację, usprawnia czytanie ze zrozumieniem, pobudza kreatywność, pozytywnie wpływa na formułowanie myśli i przejrzyste konstruowanie tekstu. Psychoterapeuci uważają, że odręczne opisywanie sytuacji stresujących lub traumatycznych pomaga pacjentom uporać się z negatywnymi emocjami, a immunolodzy – że może nawet wzmacniać system odpornościowy. Ręczne sporządzanie list spraw do załatwienia albo postanowień zdaniem badaczy bardziej sprzyja realizacji zamiarów niż zestawienia stworzone w komputerze lub aplikacji. Specjaliści zalecają, by pisać ręcznie co najmniej stronę dziennie.

Nauka w Polsce, Anna Bugajska

abu/ agt/