Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
08.03.2016 aktualizacja 08.03.2016

Dzieje zapomnianego zamku w Dankowie

Mimo bogatej historii losy twierdzy w Dankowie zlokalizowanej na pograniczu Małopolski, Wielkopolski i Śląska są słabo znane zarówno w środowisku naukowym, jak i wśród pasjonatów. Drukiem ukazała się popularnonaukowa książka przybliżająca historię zamku, w oparciu o najnowsze badania archeologiczno-architektoniczne.

Interdyscyplinarne badania dankowskiego zamku przeprowadził niezależny zespół badawczy, który tworzą historyk Andrzej Kobus, archeolog Wojciech Dudak oraz Radosław Herman – archeolog, z zamiłowania historyk architektury i autor książki „Zamek w Dankowie. Tajemnice przeszłości od średniowiecza do XVII wieku”.

Publikacja nie tylko przybliża losy mieszkańców twierdzy, ale zarysowuje jej historię na tle wydarzeń w całej Polsce, począwszy od początku XIII wieku – z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o Dankowie. Z lektury wynika, że Danków był szczególnie ważnym miejscem właśnie we wczesnym średniowieczu. Wzmianki historyczne związane z Dankowem już w XIII wieku wymieniają kilkakrotne zjazdy książąt dzielnicowych czy synod polskich biskupów.

Wszystko wskazuje na to, że Danków był popularnym miejscem wśród ówczesnej elity politycznej ze względu na położenie na pograniczu śląsko-małopolskim, przy ważnym trakcie handlowym, mniej więcej w połowie drogi między Krakowem a Poznaniem i Gnieznem.

Jeszcze w średniowieczu miejscowość znalazła się w rękach prywatnych i wchodziła w skład włości najznakomitszych rodów rycerskich – Rogowskich, Kobylańskich, Warszyckich. Mało znanymi faktami są również informacje, że twierdza posiadała unikatowe w Polsce fortyfikacje wzorowane na traktatach francuskich. Natomiast w czasie potopu nie została zdobyta przez Szwedów, a nawet przez kilka miesięcy chroniła króla, dwór oraz gości zagranicznych, stając się politycznym centrum Rzeczpospolitej.

Tytuł książki sugeruje, że książka skupia się wyłącznie na tamtejszym zamku, ale w rzeczywistości porusza także najciekawsze zagadnienia związane z historią miejscowości. Są to między innymi interesujące wątki pierwszej siedziby rycerskiej, czy kilku nieistniejących świątyń dankowskich. A jako że historię piszą jednak głównie konflikty i wojny, to duża część publikacji właśnie ich dotyczy.

Książka jest dowodem na to, że aby w pełni zrozumieć funkcję i zadania konkretnych budowli – w tym przypadku zamku – należy w pełni poznać kontekst w jakim funkcjonowała oraz poznać jej fundatorów i mieszkańców. Nie byłoby to możliwe, gdyby naukowcy nie przeprowadzili kwerendy archiwalnej, wykopalisk i badań architektonicznych.

Pomysł na książkę i działania popularyzatorskie powstał, jak wyjaśniają inicjatorzy projektu, spontanicznie w 2014 roku. Przy okazji zainteresowania sąsiednim zamkiem królewskim w Krzepicach, badacze zauważyli, że zamek w Dankowie, choć olbrzymi, z niezwykłą historią, jest ciągle bardzo mało znany. W 2014 roku odbyły się otwarte dla zwiedzających wykopaliska archeologiczne, którym towarzyszyła akcja informacyjna i różne atrakcje skierowane do miłośników historii, w tym spotkania popularnonaukowe i polowe muzeum. Pod okiem archeologów w badaniach wzięło udział około 100 osób – osób w różnym wieku od dzieci i młodzieży, przez studentów, po wolontariuszy dorosłych. Znaczna część z nich przybyła z innych, odległych województw. „Były to osoby na co dzień nie związane z historią lub archeologią, miłośnicy poszukiwań i eksploracji” – czytamy w książce. Organizatorzy zadbali, żeby każdy zainteresowany, który nie mógł bezpośrednio wziąć udziału w pracach terenowych, miał możliwość śledzenia aktualności na stronie „Zamek w Dankowie” na Facebook\\'u.

Naukowcy liczą, że rozpoczęte badania zamku w Dankowie będą kontynuowane. Przeprowadzone w 2014 r. działania cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, promowały zapomniany zamek oraz zachęcały do przyjazdu turystów. „Może więc zbliżająca się 800 rocznica istnienia Dankowa w 2017 roku zostanie uświetniona remontem i udostępnieniem pierwszych elementów zamku – Domu Kasztelanowej, a może i Bramy Krzepickiej. Może wreszcie przeprowadzone zostaną badania, które wyjaśnią, jak naprawdę wyglądał zamek w Dankowie” – czytamy w podsumowaniu książki. Autorzy badań roztaczają wizję stworzenia trasy turystycznej po podziemiach i innych zakamarkach twierdzy. „Może kiedyś… Może niedługo…”.

Naukowcy nie zaprzestali swych działań i w ostatnim czasie dokonali kolejnych odkryć związanych z najstarszą historią Dankowa. „Na razie nie chcemy odkrywać wszystkich tajemnic. Jednak przykładowo w ostatnich dniach nasz historyk dr Andrzej Kobus odkrył najstarszą informację o prywatnym właścicielu Dankowa, który prawdopodobnie mieszkał w najstarszej siedzibie rycerskiej oraz drugą zupełnie zaskakującą, która wskazuje, że na terenie wsi znajdowała się nieruchomość królewska. Niewątpliwie związane jest to z tradycją odwiedzania Dankowa przez władców w średniowieczu. Zbadania wymaga na ile informacja ta łączyć się może z zamkiem, gdyż wielu naukowców początki zamku łączy z tą właśnie epoką” – mówi PAP Radosław Herman.

Książka „Zamek w Dankowie. Tajemnice przeszłości od średniowiecza do XVII wieku” skierowana jest do szerokiego odbiorcy. Umieszczono w niej bardzo liczne ilustracje, barwne zdjęcia (również z badań archeologicznych), reprodukcje dokumentów, rycin i obrazów z epoki. Zadbano aby książka była zrozumiała dla każdego czytelnika, dlatego napisana jest przystępnym językiem. Ważniejsze wydarzenia historyczne, które miały wpływ na losy Dankowa i ciekawostki umieszczono w ramkach, podobnie jak wyjaśnienia trudniejszych terminów naukowych.

Zarówno działania popularyzatorskie, jak i wydanie książki wspomogła finansowo Gmina Lipie przy udziale środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Autor i wydawca zachęcają do kontaktu wszystkie osoby zainteresowane bezpłatną książką oraz udziałem w kolejnych otwartych badaniach archeologiczno-historycznych - ARCH-TECH Sp. z o.o., e-mail: info@archtech.pl .

PAP - Nauka w Polsce

szz/ ula/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Zapisz się na newsletter
Copyright © Fundacja PAP 2024