Trwają jedyne polskie wykopaliska na terenie Włoch

Pierwszy sezon prac kierowanych przez dr Roksanę Chowaniec w Akrai w południowo-wschodniej części Sycylii odbył w 2009 roku. Wtedy naukowcy przeprowadzili nieinwazyjne rozpoznanie archeologiczne. Cztery lata temu ruszyły prace wykopaliskowe, które osiągnęły apogeum w tym sezonie – w terenie jest obecnie kilkadziesiąt osób – studentów, archeologów i innych specjalistów.

Ważnym elementem prac jest odpowiednie zadokumentowanie znalezisk. Metody stosowane przez archeologów od stu lat zmieniają się powoli. W użyciu nadal są kartka, ołówek, aparat fotograficzny i optyczny niwelator. Dopiero ostatnie dekady przynoszą spore zmiany. Monika Stobiecka otrzymała dofinansowanie w ramach konkursu MNiSW „Diamentowy Grant” na projekt „Nowoczesne techniki dokumentacji badań wykopaliskowych. Antyczne miasto Akrai, południowo-wschodnia Sycylia”. Obecnie jest doktorantką na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.

W ramach projektu, koordynowanego przez Stobiecką, stosowane jest szerokie spektrum metod, począwszy od takich, które poprzedzają wykopaliska, poprzez takie, które im towarzyszą.

„Zastosowanie nowoczesnych metod nie tylko umożliwia przeprowadzenie dokładniejszych pomiarów, ale także pomaga nam w dalszych analizach i interpretacji dokonanych odkryć” – wyjaśnia.

W ramach projektu w zeszłym roku naukowcy wykonali szczegółowe pomiary sytuacyjno-wysokościowe oraz fotogrametrię jednego z wykopów na stanowisku. Wykonanie pierwszego z zadań umożliwiło zastosowanie tachimetru elektronicznego - urządzenia, które wypiera standardowy optyczny niwelator do pomiarów geodezyjnych oraz zestawu RTK GPS, lokalizującego bardzo precyzyjne umiejscowienie wykonywanego pomiaru. W ten etap prac zaangażowali się dr Miron Bogacki i Wiesław Małkowski z IA UW. Natomiast fotogrametria to technika zastosowana do dokładnego odtwarzania kształtów, rozmiarów i wzajemnego położenia obiektów w terenie na podstawie wykonanych zdjęć i pomiarów geodezyjnych przetworzonych do modeli 3D i ortofotografii, czyli odwzorowań w układzie współrzędnych. Na jej potrzeby specjaliści wykonali w Akrai zdjęcia zarówno z ziemi, jak i z powietrza przy pomocą oktokoptera.

„Wykonaliśmy dwa rodzaje zdjęć: pionowe wraz z orientacyjnymi, odmierzonymi tachimetrem oraz RTK GPS fotopunktami, które posłużyły do stworzenia poglądowego modelu wykopu oraz skośne, ujęte w bardziej naturalnej perspektywie, pozwalające z kolei na doskonały ogląd sytuacji urbanistycznej – lokalizacji wykopu w stosunku do odsłoniętych konstrukcji w mieście” – wylicza Stobiecka.

Młoda badaczka zachwala zastosowanie nowych metod. Jej zdaniem ważne jest to, że zmniejszają błędy natury pomiarowej – są bardziej dokładne. Pozwalają też na zebranie dużo bardziej szczegółowych i precyzyjnych danych, co zwiększa możliwości analiz już na poziomie pracy poza stanowiskiem archeologicznym. Stobiecka przekonuje, że takie dane mają dużo bardziej obiektywny charakter, co jest istotne zwłaszcza w porównaniu z tradycyjnymi rysunkami archeologicznymi, które z racji na swoją formę są obarczone interpretacją rysownika – uważa badaczka. Kolejną zaletą wymienionych metod jest też szybkość ich zastosowania. Tradycyjne metody dokumentacji w archeologii są bardziej czasochłonne.

Dotychczas archeolodzy odkryli szereg zabytków z okresu I-V wieku n.e., które świadczą o licznych kontaktach kulturowo-handlowych miasta. Na razie badania skupiają się w centralnej części miasta. Znaleziono również fragmenty malowideł, niegdyś zdobiących domostwa osób o wysokim statusie społecznym.

Badania Polaków prowadzone są na podstawie umowy o współpracy między Uniwersytetem Warszawskim a Urzędem Konserwatorskim w Syrakuzach (Soprintendenza dei Beni Culturali e Ambientali di Siracusa).

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/