Ekspozycja „Przemoc i rytuał w neolicie. Grób zbiorowy kultury amfor kulistych w Koszycach” nie tylko prezentuje spektakularne zabytki odkryte wewnątrz masowego grobu, ale również wyniki badań specjalistycznych.

Dzięki analizie antropologicznej, sądowo-lekarskiej, analizie mtDNA oraz izotopów węgla, azotu i tlenu zgromadzonych w kościach, udało się zgromadzić wyjątkową ilość danych dotyczących życia i śmierci przedstawicieli jednej ze społeczności późnego neolitu.

Naukowcy z dużym prawdopodobieństwem ustalili, że trzy dojrzałe kobiety złożone w grobie były swoimi siostrami, poślubionymi przez jednego mężczyznę. Dwoje lub troje dzieci mogło być ich potomstwem. Głową rodziny był zapewne jeden z dwóch dorosłych mężczyzn. Analiza stabilnych izotopów tlenu potwierdziła, że zmarli pochodzili z terenu Małopolski.

Odkrycia dokonał Marcin M. Przybyła podczas badań ratowniczych związanych z budową kanalizacji. Grób należał do przedstawicieli społeczności kultury amfor kulistych, która dotąd była słabo rozpoznana w tej okolicy. Szczątki pochowanych w nim osób noszą ślady gwałtownej przemocy. Na czaszkach wszystkich zmarłych widoczne są ślady uderzeń zadanych różnymi narzędziami, najczęściej siekierą krzemienną. Celem tych ciosów było nie tylko uśmiercenie, ale również rytualne otwarcie głów. Czaszki dwóch kobiet noszą ślady działania ognia, co może wskazywać na obecność zwyczaju rytualnego kanibalizmu. Niestety naukowcy nie byli w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy ludzie pochowani w tym grobie padli ofiarą przemocy ze strony obcych napastników, a następnie jedynie pogrzebni przez członków swojej społeczności, czy też zostali uśmierceni, zapewne w celach rytualnych, przez swoich pobratymców.

Współorganizatorem wystawy jest Stowarzyszenie Archeologów Terenowych „Stater”, które dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wykonało badania specjalistyczne.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/