Zdaniem naukowców znalezisko doskonale wpasowuje się w schemat innych znanych osad hutniczych zlokalizowanych na obszarze Równiny Błońskiej w zachodniej części Mazowsza. Był to drugi co do wielkości ośrodek masowej produkcji żelaza na terenach zajętych przez społeczność kultury przeworskiej około 2 tys. lat temu.

"Odkryliśmy 22 piece wypełnione w różnym stopniu soplami bądź destruktem żużla dymarskiego oraz intensywnie czarną spalenizną i dwie półziemianki, w których znajdowały się liczne relikty naczyń ceramicznych" – relacjonuje Robert Wereda z Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie.

Szczególną uwagę badaczy przykuła jednak studnia, która z uwagi na swoją konstrukcję, ich zdaniem, jest unikatowa nie tylko na obszarze Mazowsza, ale być może również na terenie ziem polskich.

"To, co wyróżnia odkrytą przez nas studnię od innych tego typu obiektów datowanych na okres wpływów rzymskich, dotyczy zastosowania przy budowie cembrowiny konstrukcji sumikowo-łątkowej, która jest charakterystyczna dla budownictwa mieszkalnego" – mówi Wereda.

Archeolog wyjaśnia, że najczęściej ściany czworokątnej cembrowiny studni budowane były w konstrukcji zrębowej, polegającej na poziomym układaniu belek drewnianych i ich łączeniu w narożach. Drewniane elementy cembrowiny zachowały się w bardzo dobrym stanie ze względu na korzystne warunki – spoczywanie w wilgoci. Funkcję poziomych elementów konstrukcyjnych (sumiki), pełniły w zachowanej studni dranice, najprawdopodobniej dębowe, które wsunięte zostały w pionowo wyżłobione rowki, tzw. pazy, umieszczone w wbitych w ziemię czterech słupach (łątki). Każdy ze słupów zaopatrzony został w dwie pazy i zaciosany na długości ok. 50 cm. Zachowana wysokość cembrowiny wynosiła ok. 1,30 m. Dno studni wyłożone było średniej wielkości kamieniami i znajdowało się na głębokości ok. 3,40 m od powierzchni, na poziomie wód gruntowych. Wszystkie elementy konstrukcyjne były bardzo ściśle do siebie dopasowane. Szczeliny wypełniono gliną i korą brzozową, co zapewniało większą szczelność całej konstrukcji – wykazały pieczołowite prace archeologów.

„W bliskim sąsiedztwie studni odsłoniliśmy również kilka dołków posłupowych, świadczących najprawdopodobniej o istnieniu niewielkiej budowli naziemnej o konstrukcji słupowej, pełniącej funkcję zadaszenia obiektu” – mówi Wereda.

Prawdopodobnie udało się również odkryć ślady po żurawiu – w postaci obszernej jamy posłupowej - służącym do wyciągania wiadra z wnętrza studni. Archeolodzy odnotowują również inny istotny fakt. Cembrowina nie została umocniona od zewnątrz kamieniami – co było standardową procedurą przy podobnych znaleziskach.

„Być może wyjaśnieniem takiego stanu rzeczy, a właściwie jego braku, jest właśnie zastosowanie konstrukcji sumikowo-łątkowej, która nie wymagała dodatkowego zabezpieczenia kamieniami i zapewniała prawidłowe funkcjonowanie obiektu” – domniemywa Wereda.

Wewnątrz studni znaleziono 20 fragmentów różnego rodzaju naczyń glinianych. To kolejne zaskoczenie dla badaczy. Najczęściej w osadach społeczności kultury przeworskiej nieczynne studnie używano wtórnie jako śmietniki i wypełniano rozbitymi garnkami i innymi odpadami. W przypadku konstrukcji z Kań wszystko wskazuje na użytkowanie studni do końca funkcjonowania osady, kiedy to celowo ją zasypano.

Obecnie drewniane elementy cembrowiny studni przechowywane są w Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie. Pozyskanie odpowiednich środków finansowych umożliwi ich konserwację i przeprowadzenie analiz dendrochronologicznych, które służą precyzyjnemu oszacowaniu wieku.

Wykopaliska przeprowadzono w lipcu br. Prace poprzedzały budowę instalacji wodociągowej. Pracami wykopaliskowymi kierowała Dorota Słowińska z Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/