Plakaty, zdjęcia, dokumenty, artykuły prasowe poświęcone uroczystościom 22 lipca, obchodzonego w okresie komunistycznym jako święto Odrodzenia Polski, można zobaczyć na otwartej w piątek na Zamku w Lublinie wystawie zatytułowanej \"Lipcowe święto\". Tego dnia świętowano kolejne rocznice ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który, jak niezgodnie z prawdą podawano, miał powstać w Chełmie koło Lublina 22 lipca 1944 r. \"Chcemy pokazać, jak wszechobecna była wówczas propaganda i jak ówczesna władza, przez ceremoniały świętowania 22 lipca, starała się potwierdzać legalność swego działania. To święto miało ją legitymizować, pokazać, że społeczeństwo się z tą władzą utożsamia i ją popiera\" - wyjaśnia współautorka wystawy Agnieszka Jaczyńska z Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. http://www.ipn.gov.pl

Na wystawie wyeksponowano zdjęcia, pokazujące tłumy uczestniczące w obchodach kolejnych rocznic ogłoszenia manifestu.

MEDALE DLA CHEŁMSKICH NOWOŻEŃCÓW

Można m.in. zobaczyć okolicznościowe dekoracje na witrynach sklepów, szkolnych gazetkach ściennych, na ulicach. Są także plakaty i zdjęcia z akademii, festynów, manifestacji i pochodów organizowanych 22 lipca, a także fragmenty szkolnych wypracowań poświęconych Polsce Ludowej. Osobne miejsce na wystawie zajmują zdjęcia dokumentujące propagandę władz wokół Chełma nazywanego \"miastem PKWN\" - można np. zobaczyć medal \"Zaślubieni w mieście PKWN\" wręczany nowożeńcom.

\"Te tłumy na festynach i akademiach pozornie mogły sprawiać wrażenie, że społeczeństwo tę władzę popierało, ale należy pamiętać, że w dużej mierze działo się to z jakiegoś rozporządzenia, przymusu, obawy, że być może tego, kto nie weźmie w tym udziału, spotka kara\" – przypomina Jaczyńska.

ODRODZENIE ZAMIAST ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

W 1945 r. zniesiono święto odzyskania niepodległości, obchodzone przed wojną 11 listopada, i zastąpiono je świętem Odrodzenia Polski. W okresie komunistycznym było ono najważniejszym świętem państwowym.

Obchodzono kolejne rocznice ogłoszenia Manifestu PKWN, który ustanawiał Krajową Radę Narodową jako jedyne legalne źródło władzy w Polsce, a PKWN jako tymczasową władzę wykonawczą. Delegalizował on rząd polski w Londynie. Wzywał do walki z okupantem hitlerowskim w sojuszu z Armią Czerwoną, zapowiadał m.in. utworzenie milicji obywatelskiej, bezpłatne nauczanie, reformę rolną. Przewodniczącym PKWN został Edward Osóbka-Morawski z Polskiej Partii Socjalistycznej, wiceprzewodniczącymi Wanda Wasilewska ze Związku Patriotów Polskich i Andrzej Witos, brat słynnego działacza ludowego Wincentego Witosa.

TO NIE BYŁO W CHEŁMIE

Propagowano przekonanie, że Manifest powstał i został ogłoszony w Chełmie 22 lipca 1944 r. W rzeczywistości PKWN powołany został 21 lipca 1944 r. w Moskwie, przy udziale Stalina. W Moskwie też wydrukowano pierwsze egzemplarze Manifestu. Ogłoszono go następnego dnia w audycji radiowej Związku Patriotów Polskich nadanej w Moskwie o 10.45 czasu polskiego. Członkowie PKWN do Chełma przybyli 27 lipca 1944 r.

Władze komunistyczne w Polsce podkreślały rangę święta wyznaczając na 22 lipca znaczące wydarzenia, np. 22 lipca 1952 r. uchwalono konstytucję PRL, dwa lata później ruszyła Nowa Huta pod Krakowem, w 1974 r. oddano do użytku Trasę Łazienkowską w Warszawie, w 1983 r. zniesiono stan wojenny. Nazwę 22 lipca nadawano ulicom w miastach, zakładom przemysłowym.

Święto 22 lipca zniesiono w 1990 r. i przywrócono święto odzyskania niepodległości 11 listopada.

PAP - Nauka w Polsce, Renata Chrzanowska

22 lipca 2005

reo