Statuetki Dobosza Powstania Wielkopolskiego od 1996 r. przyznaje Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Wyróżnienie otrzymują osoby i instytucje upowszechniające wiedzę o Powstaniu Wielkopolskim oraz kultywujące pamięć o nim i jego bohaterach. Statuetka nagrody jest miniaturą części pomnika Dobosza w Śremie. Pomnik ustawiono na rynku śremskim w 1925 r. według projektu Władysława Marcinkowskiego. Zniszczony przez Niemców we wrześniu 1939 r. monument odbudowano i powtórnie odsłonięto w Parku Miejskim im. Powstańców Wielkopolskich w 1961 r.

W poniedziałek, w Pałacu Działyńskich w Poznaniu, statuetki Doboszy przyznano: Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk, prof. Jerzemu Pietrzakowi, Pawłowi Kochańskiemu oraz - pośmiertnie - dr. Kazimierzowi Kaczmarczykowi.

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk zostało wyróżnione za badania naukowe m.in. nad historią Powstania Wielkopolskiego z 1918 r. oraz kultywowanie jego tradycji oraz szereg publikacji na temat zrywu.

Doboszem nagrodzono także historyka Pawła Kochańskiego - pracownika poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, który jest członkiem Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego oraz członkiem zarządu stowarzyszenia Polski Klub Kawaleryjski i przez wiele lat współorganizował oraz uczestniczył w uroczystościach niepodległościowych i patriotycznych. Wyróżniony popularyzuje wiedzę o polskiej kawalerii, jest autorem wystaw, a także książki dotyczącej historii 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich.

Historyk prof. Jerzy Pietrzak został laureatem Dobosza m.in. dzięki swoim publikacjom, badaniom, a także organizowaniu odczytów, wystaw, spotkań i obchodów rocznicowych. Z jego inicjatywy ufundowano również tablice upamiętniające powstanie w Ostrowie Wielkopolskim.

Pośmiertnie laureatem nagrody został historyk, archiwista, badacz Powstania Wielkopolskiego dr Kazimierz Kaczmarczyk. W dwudziestoleciu międzywojennym był on m.in. dyrektorem Archiwum Państwowego w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. brał udział w ewakuacji najcenniejszych akt powstania. Napisał szereg publikacji m.in. na temat konieczności i sposobie zbierania materiałów do historii insurekcji. Zmarł w kwietniu 1966 r.

Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 Tadeusz Musiał wskazał w swoim wystąpieniu, że liczba nagrodzonych Doboszami, po poniedziałkowej uroczystości, zwiększyła się do 124 wyróżnionych. Poprosił zebranych, by nie ustawali w przybliżaniu i upamiętnianiu powstania. Zaznaczył przy tym, że tegoroczna rocznica insurekcji będzie kolejną już obchodzoną jako święto państwowe.

"Przed nami ogromne zadanie - budowa nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego. Zadanie naprawdę bardzo ważne, ale obserwując zaangażowanie samorządu województwa wielkopolskiego (...) oraz wielu innych osób, jestem przekonany, że zostanie ono w pełni zrealizowane i wykonane" - powiedział.

Marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak ocenił, że propagowanie wiedzy o powstaniu także poza granicami regionu jest "zadaniem na pokolenia". "Myślę, że każdy dzień, każdy rok przybliża nas do tego, żeby uznać, że coraz więcej Polaków o Powstaniu Wielkopolskim się dowiaduje" - powiedział. Dodał, że przyczyniło się do tego ustanowienie Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Marszałek zapewnił, że budowa nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego nie jest w żaden sposób zagrożona. Wskazał, że w Wieloletniej Prognozie Finansowej samorządu województwa zapisano pełne finansowanie tej inwestycji. "Oczywiście będziemy się ubiegać o współfinansowanie przez ministra kultury - mamy nawet podpisane porozumienie" - zaznaczył.

Samorządowiec przyznał, że wsparcie inwestycji nie zostało do tej pory wpisane do budżetu centralnego, jednak zapewnił, że to województwo jest gwarantem jej przeprowadzenia.

Mówiąc o nadchodzących obchodach 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego marszałek Woźniak powiedział, że organizatorzy chcą m.in. przygotować przemarsz grup rekonstrukcyjnych i pocztów sztandarowych przez centrum Warszawy, od Archikatedry Warszawskiej do Grobu Nieznanego Żołnierza.

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część regionu.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.(PAP)

autor: Szymon Kiepel

szk/ aszw/