Rzeczniczka Uniwersytetu Wrocławskiego Katarzyna Górowicz-Maćkiewicz przypomniała, że w 2021 r. rozpoczął remont gmachu przy ul. Szewskiej 49, gdzie mieści się Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Wcześniej, od XV do XVII w., był tam pałac Piastów legnicko-brzeskich.

Podczas prac archeologicznych odsłonięto połacie XIV-wiecznych ścian, które – jaka wskazują badacze – przypominają układem średniowieczne synagogi europejskie. „I właśnie fakt, że zamiast spodziewanych kamienic mieszczańskich mamy synagogę, a przede wszystkim jej rozmiary, był sporym zaskoczeniem” – powiedziała architekt prof. Małgorzata Chorowska z Politechniki Wrocławskiej.

Wcześniejsze badania badań historyczno-architektonicznych prowadzone pod kierunkiem prof. Chorowskiej wskazują, że odkryto pozostałości XIV-wiecznej synagogi wkomponowanej w mury późniejszego pałacu miejskiego.

Odkrycie jest o tyle zaskakujące, że do tej pory, pomimo dobrego opracowania średniowiecznej architektury Wrocławia, nie udało się określić usytuowania, ani odnaleźć żadnych materialnych pozostałości najstarszych wrocławskich synagog.

„W kontekście wiedzy na temat średniowiecznych synagog z terenu Europy Środkowo-Wschodniej nasunęły się więc przypuszczenia, że mamy do czynienia z pozostałościami synagogi pierwszej gminy żydowskiej we Wrocławiu” – piszą w swoim artykule pt. „Zaginiona średniowieczna synagoga we Wrocławiu na tle synagog z terenu Europy Środkowej. Architektura i historia” w Wiadomościach Konserwatorskich wrocławscy naukowcy prof. Małgorzata Chorowska, prof. Mateusz Goliński z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz arch. Mariusz Caban.

Badania archeologiczne w podziemiach budynku Instytutu Historycznego zostały sfinansowane przez Fundację Bente Kahan w ramach szerszego projektu - „Historia odzyskana”, który z kolei współfinansuje gmina Wrocław. Archeolodzy szukali przede wszystkim mykwy, czyli zbiornika wodnego, w którym dokonywano rytualnego obmycia.

Badacze odnaleźli m.in. dobrze zachowany mur zbudowany na planie litery L., który powstał prawdopodobnie w XIV w. i został rozebrany w XVI w. „Trudno jednoznacznie ocenić, czy są to pozostałości poszukiwanej mykwy. Ze względu na stopień zniszczenia reliktów i brak górnych partii nie udało się jednak na razie zinterpretować funkcji odkrytych murów” – powiedział kierownik prac archeologicznych dr Paweł Duma z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Archeolodzy znaleźli też m.in. miejsce, w którym mogła znajdować męska sala modlitw średniowiecznej synagogi.

„Gotycki budynek przy Szewskiej 49 jest cennym i bardzo ciekawym zabytkiem, a jeśli domniemanie o synagodze jest słuszne, to potencjalnie mamy do czynienia z najlepiej zachowanymi reliktami jednego z najstarszych, jeśli nie najstarszego, tego rodzaju murowanego obiektu na ziemiach polskich” – podkreślił prof. Mateusz Goliński z Zakładu Historii Polski i Powszechnej do XV w. Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego.(PAP)

autor: Piotr Doczekalski

pdo/ agt/