Terapeutyczny "ostatni krzyk mody”
„Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) obecnie jest modna, ale musi nadal ewoluować, aby sprostać bieżącym i nowym wyzwaniom” - pisze Freda McManus, akredytowana terapeutka CBT i konsultantka psychologów klinicznych w książce „Terapia poznawczo – behawioralna”.
Książka wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego w ramach serii Krótkie Wprowadzenie nie jest podręcznikiem akademickim, ale fachowo, choć w pigułce, przybliża temat CBT - Cognitive Behavioral Therapy.
Jak czytamy, terapię poznawczo-behawioralną (CBT) stosuje się do szeregu terapii, w której model poznania (myślenia) i zachowania uznawany jest za kluczowy dla zrozumienia i rozwiązania problemu psychologicznego. Zrozumienie trudności pacjenta w CBT jest opracowywana wspólnie przez pacjenta i terapeutę.
"Terapeuta wnosi wiedzę z zakresu teorii poznawczych i behawioralnych, ale to pacjent jest ekspertem w dziedzinie własnych doświadczeń" - pisze Freda McManus. - "Obydwoje wspólnie tworzą hipotezy, co mogło doprowadzić do powstania problemu (problemów) i co sprawia, że te problemy się utrzymują".
W książce czytelnik znajdzie sporo informacji na temat roli przekonań w życiu człowieka, założeń dysfunkcjonalnych czy myśli automatycznych. Autorka podaje style myślenia, sposoby na zmianę myślenia, takie jak np. prowadzenie dziennika myśli, aby przyjrzeć się swoim przekonaniom.
Podstawowym założeniem CBT jest to, że liczą się nie tylko same wydarzenia, ale także sposób, w jaki je interpretujemy. "Sytuacje, w których CBT może potencjalnie pomóc w zmianie nastawienia, to te, w których reakcja emocjonalna jest nadmierna lub nieproporcjonalna do zdarzenia, wymaga już pewnego osądu" - pisze superwizorka i trenerka programów szkoleniowych CBT.
W książce znajdziemy opis różnych technik poznawczych i behawioralnych stosowanych w CBT. "Interwencje CBT zwykle łączą te elementy" - pisze autorka. Wśród interwencji behawioralnych wymienia m.in. eksperyment behawioralny, który jest "zaplanowanym działaniem doświadczalnym, opartym na eksperymentowaniu bądź obserwacji, podejmowanym przez pacjentów w trakcie lub pomiędzy sesjami". Inna interwencja behawioralna to np. planowanie działań, które opiera się na założeniu, że to, jak spędzamy czas, wpływa na nasz nastrój.
Autorka poświęca też miejsce zastosowaniu CBT w radzeniu sobie ze złością oraz w trudnościach w relacjach, podkreślając tym samym, że chociaż początkowo ten rodzaj terapii został opracowany dla zaburzeń lękowych i depresji, to nadaje się do szerokiego zakresu obszarów i typów problemów.
Najwcześniejsze interwencje CBT opierały się na modyfikacji obserwowalnych zachowań, a ostatnio podejście tzw. trzeciej fali "przesunęło punkt ciężkości z treści myśli na relację jednostki z jej myślami oraz na procesy leżące u podstaw myślenia" - zwraca uwagę.
CBT w klasycznej postaci zaczęła być rozwijana przez Alberta Ellisa i Aarona Becka w latach 50., 60. i 70. XX w. Na świecie ma długą i bogata tradycję, od tego czasu powstało wiele jej odmian.
W Polsce terapia poznawczo behawioralna ma dość krótką historię. Za jej początek przyjmuje się zarejestrowanie w 1998 r. Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej. W 1999 r. uruchomiono pierwsze trzyletnie szkolenie w tym zakresie, a pierwsze certyfikaty terapeutów poznawczo-behawioralnych przyznano w 2002 r.
Anna Mikołajczyk-Kłębek
