W wykazie prac legislacyjnych rządu ukazał się projekt założeń ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z wynikami ewaluacji jakości działalności naukowej za lata 2022-2025. Przyjęcie ustawy planowane jest na IV kwartał br.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zakłada, że niektóre uprawnienia szkół wyższych i instytutów naukowych zależą od stopnia, jaki dana jednostka dostanie w ramach prowadzonej co cztery lata ewaluacji jednostek naukowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w związku z pojawiającymi się obawami środowiska i krytycznymi opiniami dot. obecnego systemu oceny jakości działalności naukowej planuje złagodzić wymagania w zbliżającej się ewaluacji.

Na rządowej stronie czytamy, że zbliżająca się ewaluacja za lata 2022–2025 budzi obawy uczelni i instytutów co do jej skutków, które mogą utrudnić realizację ich podstawowych zadań. Ministerstwo nauki uznało te obawy za uzasadnione, zwłaszcza w zakresie możliwości tworzenia kierunków studiów, nadawania stopni naukowych oraz prowadzenia szkół doktorskich. Resort zapowiada czasowe złagodzenie obowiązujących zasad. Celem propozycji jest czasowe zabezpieczenie uczelni, instytutów i szkół doktorskich przed utratą kluczowych uprawnień w przypadku obniżenia kategorii naukowej z B+ do B.

Projekt zakłada wprowadzenie epizodycznych rozwiązań obowiązujących do czasu trzeciej ewaluacji (za lata 2026–2029). Zgodnie z propozycją uczelnie akademickie, które w wyniku drugiej ewaluacji uzyskają kategorię B zamiast B+ (a więc dostana niższą niż dotąd ocenę), będą mogły samodzielnie tworzyć nowe kierunki studiów w przyporządkowanej dyscyplinie – bez konieczności uzyskania zgody ministra (z wyłączeniem kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych oraz studiów poza siedzibą uczelni i za granicą). Warunkiem bezwzględnym będzie posiadanie przez taką uczelnię statusu uczelni akademickiej.

Poza tym podmioty doktoryzujące, które utracą w nowej ewaluacji kategorię B+ i uzyskają niższą ocenę B, będą mogły kontynuować kształcenie rozpoczętych roczników i rozpoczęte postępowania doktorskie do czasu uzyskania nowej kategorii, choć nie będą mogły prowadzić nowych rekrutacji ani wszczynać nowych postępowań doktorskich do czasu poprawy kategorii.

Jeśli jednak dany podmiot spadnie do kategorii naukowej C, postępowania w sprawie nadania stopnia doktora powinien przejąć od niego inny podmiot. W przypadku doktorantów, którzy ukończą kształcenie w szkole doktorskiej prowadzonej przez podmiot tracący uprawnienia do nadawania stopnia doktora, koszt postępowania doktorskiego w innym podmiocie ma pokrywać jednostka, która prowadziła kształcenie.

Resort nauki podkreśla, że projekt ma charakter prewencyjny i przejściowy, a jego celem jest „zabezpieczenie stabilności funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki” oraz ochrona interesów studentów i doktorantów w okresie do kolejnej ewaluacji.

Co do zasady możliwość prowadzenia szkół doktorskich jest uzależniona od posiadanych przez uprawnione do tego podmioty odpowiednich kategorii naukowych. Stosownie do wskazanych przepisów najniższą kategorią naukową uprawniającą do prowadzenia szkoły doktorskiej w danej dyscyplinie jest kategoria naukowa B+. Oznacza to, że jeśli ocena danego podmiotu spadnie do kategorii B lub niższej - utracą one możliwość dalszego prowadzenia szkół doktorskich w poszczególnych dyscyplinach.

Zgodnie z danymi z systemu POL-on w Polsce działają obecnie 164 szkoły doktorskie. Resort nauki nie spodziewa się, że podmioty te masowo tracić będą uprawnienia do prowadzenia szkół doktorskich, ale w związku z obawami w środowisku akademickim, decyduje się wprowadzić rozwiązania tymczasowe. (PAP)

Nauka w Polsce

lt/ bar/