„Bohater dzisiejszej uroczystości to postać symboliczna, niezwykle ceniona w świecie za swoje osiągnięcia - o olbrzymim znaczeniu dla ratowania zdrowia i życia ludzi, podziwiana za działalność naukową, innowacyjną, organizacyjną i społeczną, jednocześnie osoba bardzo życzliwa naszej uczelni” – podkreślił w laudacji prof. Marek Pawełczyk, prorektor ds. nauki i rozwoju Politechniki Śląskiej.

Prof. Brian Kobilka jest amerykańskim lekarzem i biologiem molekularnym, autorem ponad 50 prac w głównych wydaniach czasopism „Nature” i „Science”. Jego badania nad strukturą i funkcją cząsteczek powierzchni komórki, znanych jako receptory sprzężone z białkiem G (GPCR) - największej rodziny cząsteczek odbierających sygnały występujących w organizmach, umożliwiło przełom w nowoczesnej medycynie i farmakologii. Jak podała uczelnia, szacuje się, że odkrycie prof. Kobilki znajduje zastosowanie w ok. 40 proc. produkowanych współcześnie leków.

Właśnie za prace nad receptorami sprzężonymi z białkami G prof. Brian Kobilka wraz z prof. Robertem Lefkowitzem w 2012 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

W ocenie rektora Politechniki Śląskiej prof. Arkadiusza Mężyka, wizyta noblisty i wtorkowe wydarzenie jest ważnie nie tylko dla samej uczelni, ale i dla całego świata nauki w regionie. „Prof. Kobilka jest wybitnym naukowcem, a do tego osobą bardzo przyjazną i kontaktową” – powiedział rektor.

Uhonorowany tytułem doktora h.c. prof. Brian Kobilka przyznał, że czuje się bardzo wyróżniony. „To dla mnie wielki zaszczyt” – powiedział podczas konferencji prasowej. W czasie wtorkowej uroczystości wygłosił wykład pt. „Structural insights into G protein coupled receptor signaling”.

Prof. Brian K. Kobilka urodził się 30 maja 1955 w Little Falls w stanie Minnesota w USA. W 1977 roku ukończył studia z biologii i chemii na University of Minnesota Duluth, a w 1988 roku medycynę na Yale University w New Haven. Trzy lata później, po ukończeniu rezydentury z zakresu medycyny wewnętrznej, dołączył do laboratorium prof. R. Lefkowitza (z którym później otrzymał Nagrodę Nobla) w Duke University Medical Center w Durham w Północnej Karolinie. W latach 1989-90 założył własne laboratorium na Stanford University, gdzie otrzymał profesurę w dziedzinie medycyny oraz fizjologii molekularnej i komórkowej.

Prowadził badania nad związkami pomiędzy strukturą i funkcją GPCR, wykorzystując receptory adrenergiczne jako systemy modelowe. Stał się znany z zastosowania innowacyjnych technik biofizycznych, zwłaszcza krystalografii rentgenowskiej.

W 2011 roku opublikował pierwszy wysokiej rozdzielczości widok sygnalizacji transmembranowej przez receptor beta2. Opracowanie to zostało uznane za kamień milowy w biologii i umożliwiło produkcję kryształów innych receptorów GPCR. Szczególne znaczenie miała możliwość zbadania struktur GPCR o znaczeniu farmakologicznym, co otworzyło ścieżkę do opracowania leków ukierunkowanych na konkretne receptory, zwiększając w ten sposób korzyści terapeutyczne przy jednoczesnej minimalizacji skutków ubocznych.

Założył firmę biotechnologiczną ConfometRx, która skupia się na rozwoju technologii odkrywania leków opartych na GPCR, a także Kobilka Institute of Innovative Drug Discovery w Hong-Kongu. Organizuje GPCR Workshop poświęcony współpracy nauki z przemysłem, wspierając opracowywanie terapii dla receptorów sprzężonych z białkami G.

Za swoje prace otrzymał wiele nagród i wyróżnień. W 2011 r. został członkiem prestiżowej Amerykańskiej Akademii Nauk (National Academy of Science).

„W działalności naukowej i życiu prof. Kobilki szczególnie widoczna jest troska o człowieka, nie tylko w sensie medycznym. Spotyka się z naukowcami, ze studentami, inspiruje, zachęca, doradza, lecz nie narzuca, przestrzega przed wątpieniem we własną intuicję, zachęca do niestandardowego myślenia i wykorzystania wszelkich możliwości współpracy” – podkreślił w laudacji prof. Pawełczyk.

Prof. Kobilka również angażuje się społecznie m.in. w ostatnim czasie założył fundusz Children of the Ukraine War Fund. W ramach organizowanego przez siebie międzynarodowego wydarzenia GPCR Workshop 2023, przeprowadził zbiórkę i zgromadził środki finansowe, które przekazał Politechnice Śląskiej z przeznaczeniem dla szpitala w Łucku w Ukrainie, gdzie przebywają dzieci – ofiary wojny.

W kilkudniowej wizycie na Politechnice Śląskiej profesorowi Kobilce towarzyszy żona Tong Sun Kobilka, z którą noblista dzieli pasję do biologii i chemii organicznej. Naukowcy m.in. spotkali się ze społecznością akademicką Politechniki Śląskiej oraz wzięli udział w seminarium naukowym.

Prof. Brian Kobilka jest 54. doktorem honoris causa Politechniki Śląskiej i jednocześnie pierwszym noblistą, który otrzymał ten honorowy tytuł.(PAP)

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ bar/