Kongres rozpoczął się w środę w Auditorium Maximum UJ, potrwa do piątku. W programie są wykłady i dyskusje z udziałem naukowców i ekonomistów z 10 krajów. Rozmowy w Krakowie mają się koncentrować na filozofii i ekonomii – w których rozwój wkład wniósł również Kopernik. Wśród gości są znawcy tych nauk ze Stanów Zjednoczonych, Danii, Belgii, Francji, Luksemburga, Włoch, Czech, Kanady, Wielkiej Brytanii. Organizatorzy do udziału w kongresie zachęcają wszystkich zainteresowanych, jednak ze względów organizacyjnych wcześniej należy się zarejestrować.

„550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika uświetnia światowy kongres jego imienia. Wydarzenie organizowane przez cztery ośrodki naukowe stanowi okazję do refleksji nad biografią i dorobkiem wybitnego uczonego oraz bezprecedensowym wpływem jego prac na rozwój nauki, kultury i sztuki” – napisał premier Mateusz Morawiecki w liście do uczestników kongresu, odczytanym przez wojewodę małopolskiego Łukasza Kmitę.

Jak zauważył prezes Rady Ministrów, „w krakowskiej odsłonie kongresu śmiałość myśli Kopernika i dalekosiężne implikacje rewolucyjnych osiągnięć staną się nie tylko inspiracją dla dyskusji poświęconej rewolucji historycznej, ale i również współczesnym zagadnieniom z zakresu ekonomii i filozofii nauki”.

Premier przypomniał, że Kopernik był człowiekiem wielu talentów, był m.in. prawnikiem, lekarzem, kanonikiem warmińskim. Był też kartografem, twórcą map m.in. Warmii. Jako dyplomata negocjował z zakonem krzyżackim. W autorze traktatu o sposobie bicia monety i zawartej w nim teorii pieniądza rozpoznajemy ekonomistę.

„Najbardziej imię genialnego uczonego rozsławiły dokonania związane z astronomią. Jego praca trwale zmieniła obowiązujący wówczas model wszechświata” – zaznaczył Morawiecki, podkreślając, że dziś trudno przecenić skalę i konsekwencje rewolucji, jaką niosło za sobą dzieło „O obrotach sfer niebieskich”.

Osiągnięcia astronomiczne Kopernika – jak zwrócił uwagę premier – „tworzyły podwaliny świata, w którym obecnie żyjemy, świata, który dziś, stojąc wobec niespotykanych dotąd wyzwań, ponownie być może potrzebuje naukowego przełomu”.

„Rok kopernikański daje nam wyjątkową perspektywę. Pochylając się nad dziełem genialnego uczonego, ponownie uświadamiamy sobie ogrom jego dokonań i rozmiary ich następstw” – ocenił Morawiecki. Jego zdaniem rok kopernikański i dzieła uczonego są inspiracją „do stawiania pytań nie tylko o możliwe odpowiedzi na wyzwanie współczesności, o kierunki rozwoju nauki, ale i o własną postawę, niezależność, gotowość do poszukiwania prawdy, do dawania jej wyrazu”.

Również rektor UJ prof. Jacek Popiel zwrócił uwagę, że ustanowienie przez Senat roku 2023 Rokiem Kopernika jest okazją do „powracania na różne sposoby do myśli Kopernika”. Rektor wymienił liczne miejsca w stolicy Małopolski, w których można odnaleźć ślady obecności słynnego astronoma.

„Wielowiekowe znakomite dziedzictwo Mikołaja Kopernika, uczonego, który swoje obowiązki wobec społeczeństwa rozumiał szeroko, jest dla społeczności uczonych źródłem trudnej do przecenienia korzyści poznawczych lecz także zobowiązań (…). Mikołaj Kopernik przekazuje współczesnym pokoleniom przekonanie, że nauka musi być otwarta, a naukowiec w badaniach musi być nie tylko godny, ale i odważny” – powiedział prof. Popiel.

Organizatorom i uczestnikom kongresu w imieniu ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka podziękował wiceminister Włodzimierz Bernacki.

„Jesteśmy po dotkliwych doświadczeniach związanych z pandemią, doświadczeni konsekwencjami kryzysu ekonomicznego, finansowego, konsekwencjami konfliktu za wschodnią granicą. Wydaje się, że ten międzynarodowy kongres kopernikański powinien być tym kongresem, w ramach którego będziemy próbowali odnaleźć te myśli, idee, które mogą natknąć nas optymizmem w oczekiwaniu na kolejną rewolucję naukową, na obalanie paradygmantów niewłaściwych dla naszej rzeczywistości” – powiedział wiceszef MEiN.

Na kongresie w Krakowie polskie środowisko reprezentują eksperci m.in. ze Szkoły Głównej Handlowej, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, uniwersytetów Opolskiego, Śląskiego, Papieskiego im. Jana Pawła II.

W części ekonomicznej kongresu jest m.in. dyskusja (w języku angielskim) „Rewolucja (kopernikańska) w ekonomii?” z udziałem Davida de la Croix z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven, Claude’a Diebolta z Uniwersytetu w Strasburgu, Andreasa Irmena z Uniwersytetu Luksemburskiego. Panel dyskusyjny „O naprawie monety – od kopernikańskiej teorii pieniądza do współczesnych dylematów polityki gospodarczej w odpowiedzi na kryzys energetyczno-klimatyczny”, z udziałem przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i specjalistów z UJ. Wśród prelegentów części ekonomicznej ma być Michel De Vroey ze Szkoły Ekonomicznej w Leuven, a także były minister finansów Marek Belka.

W części filozoficznej znajduje się m.in. dyskusja „Nauka i ewolucja światopoglądów”. Wezmą w niej udział historyk nauki i medycyny Ovanes Akopyan z Uniwersytetu Harvarda, Pamela Gossin z Uniwersytetu Teksańskiego. W panelu „Jak Kopernik widział świat” rozmawiać mają Andre Goddu z waszyngtońskiego Stonehill College, Stefano Gulizia z Uniwersytetu w Mediolanie, Wojciech Sady z Uniwersytetu Śląskiego.

Program wydarzeń dostępny jest na stronie internetowej https://kopernik550.uj.edu.pl/.

Światowy Kongres Kopernikański ma mieć trzy odsłony. Krakowska jest pierwsza. Olsztyńska potrwa od 21 do 24 czerwca, a toruńska od 12 do 15 września.

Patronem honorowym kongresu jest Prezydent RP Andrzej Duda. Polska Agencja Prasowa objęła wydarzenie patronatem medialnym.

Organizatorami kongresu są Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie oraz Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.(PAP)

Beata Kołodziej

bko/ ann/