Kopernik urodził się w Toruniu, ale to w leżącym nad Zalewem Wiślanym Fromborku uczony mieszkał najdłużej, bo blisko 30 lat. Tu miał swój dom, tzw. kanonię (dziś w jej miejscu jest stołówka Caritasu - PAP), tu pracował jako kanonik warmiński, w tutejszej katedrze jest pochowany. 40 z 70 lat życia Kopernik spędził na Warmii. Kościół warmiński nie zapomina o tym, że Kopernik był członkiem jego kapituły i rocznice kopernikańskie regularnie świętuje.

W środę, z okazji 552. rocznicy urodzin Kopernika, metropolita warmiński abp Józef Górzyński odprawi w katedrze mszę, a po niej na grobie astronoma zostaną złożone kwiaty.

"Dalsza cześć świętowania będzie się odbywała w naszym muzeum, a program jest bogaty: otworzymy dwie nowe prezentacje i nadamy honorowe obywatelstwo Fromborka rzeźbiarzowi Mieczysławowi Welterowi, który jest autorem stojącego u stóp Wzgórza Katedralnego pomnika Kopernika. Ponieważ artysta ma 97 lat w jego imieniu honorowe obywatelstwo odbierze wnuczka" - powiedziała PAP Dorota Wójcik z Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

Z okazji urodzin Kopernika muzeum otworzy dwie nowe wystawy: jedna będzie złożona z prac Mieczysława Weltera, drugą zatytułowano "Historia pewnego pomnika". "Chodzi oczywiście o losy monumentu usytuowanego u stóp fromborskiego Wzgórza Katedralnego" - doprecyzowała Wójcik.

Pomnik ten odsłonięto w 1973 roku na 500 rocznicę urodzin Kopernika. Ale - jak podaje fromborskie muzeum - już w 1970 roku ogłoszono ogólnopolski konkurs rzeźbiarski, skierowany do członków Związku Polskich Artystów Plastyków.

W ulotce poświęconej konkursowi sprzed 53 lat muzeum przypomniało, że w tamtym czasie Frombork, który był bardzo dotkliwie zniszczony przez Armię Czerwoną w 1945 roku, wciąż wymagał wielu prac remontowo-porządkowych. W tym celu zorganizowano m.in. Akcję 1001 Frombork, w której harcerki i harcerze odgruzowywali i pomagali w odbudowie miasta. Ci młodzi ludzie odegrali też ważną rolę w przygotowaniu placu pod budowę pomnika.

Do konkursu na pomnik Kopernika stanęło kilkudziesięciu artystów z całego kraju. Każdy z nich wysłał do Fromborka szkic założenia architektonicznego w skali 1:500, model pomnika (tzw. bozzetto) w skali 1:20, sylwetkę Kopernika w skali 1:5, oraz głowę postaci w skali 1:1. "I to właśnie te nadesłane wówczas na konkurs prace teraz pokażemy na wystawie. Zwłaszcza głowy wykonane w skali 1:1 robią ogromne wrażenie" - przyznała Wójcik.

Mieczysław Welter zgłosił na konkurs trzy propozycje, z których nagrodzona wersja pomnika, jak sam wspominał w wywiadzie dla "Głosu Pracy" z 4 sierpnia 1971 roku, została ukończona "dosłownie w ostatnim dniu przed wysłaniem do Fromborka".

Pomnik odsłonięto 15 lipca 1973 roku, a aktu odsłonięcia dokonał premier PRL, Piotr Jaroszewicz. Było to podczas uroczystości z okazji 500. rocznicy urodzin Kopernika, połączonej z podsumowaniem i zakończeniem siedmioletniej Operacji 1001 Frombork. W wydarzeniu brali udział członkowie najwyższych władz państwowych i wojewódzkich, w tym I sekretarz KC PZPR Edward Gierek.

Mało znany jest fakt, że także w 1973 roku taki sam pomnik (chociaż zmniejszony przez autora o połowę) stanął w stolicy Meksyku. Jego pomysłodawcami i fundatorami byli Wanda Falkowska de Ortega wraz z mężem Florencio de Ortega.

Rzeźbiarz Mieczysław Welter (ur. 1928) jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest twórcą rzeźby monumentalnej, portretowej i kameralnej, autorem licznych pomników w kraju i za granicą.

Joanna Kiewisz-Wojciechowska (PAP)

jwo/ aszw/