Na łamach „European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging” (10.1007/s00259-022-05969-5) opisali oni mechanizm odpowiedzialny za to, że wraz ze skracaniem się dnia poziom aktywności wspomnianych receptorów wzrasta. Podobne zjawisko zachodzi również w mózgu. Oba pomagają ludziom i zwierzętom w adaptacji do zmieniających się pór roku.

Kiedy za oknami robi się coraz ciemniej i chłodniej, u wielu zwierząt dochodzi do gromadzenia tzw. brązowego tłuszczu, czyli brunatnej tkanki kluczowej. Jest to związane z tym, że tkanka ta może wyjątkowo wydajnie i szybko wytwarzać ciepło, a do tego reguluje apetyt.

W swoim najnowszym badaniu naukowcy w Turku PET Centre zaobserwowali, że mniejsza liczba godzin ze światłem dziennym wpływa na sygnalizację związaną z receptorami opioidowymi w brązowym tłuszczu zwierząt. Obserwacje prowadzili na szczurach żyjących w środowisku imitującym zmiany sezonowe.

„Zauważyliśmy, że liczba receptorów opioidowych w brunatnej tkance tłuszczowej była zależna od czasu ekspozycji na światło dzienne, na które wystawiony był szczur. Uzupełnia to nasze wcześniejsze odkrycia pokazujące, że długość dnia moduluje poziom receptorów opioidowych w mózgowych obwodach emocjonalnych u ludzi oraz szczurów” – mówi główny autor publikacji, dr Lihua Sun.

Badacz dodaje, że aktywność receptorów opioidowych w brązowym tłuszczu i w mózgu to dwa całkowicie odrębne zjawiska. Mają jednak ten sam cel: pomóc człowiekowi lub jakiemukolwiek innemu zwierzęciu w przystosowaniu się zarówno fizjologicznie, jak i emocjonalnie do zmian pór roku.

„Być może poziomy receptorów opioidowych w mózgu i brązowym tłuszczu są ze sobą powiązane, na przykład wzmacniając nawzajem swoją aktywność, jednak potrzeba więcej badań, aby to potwierdzić” – podkreśla Sun.

Opisane przez naukowców z Turku odkrycie pokazało także, że receptory opioidowe „mi” (będące jednym z trzech rodzajów tych receptorów; charakteryzujące się tym, że wiążą morfinę) wpływają na sezonowość aktywności brązowego tłuszczu. Badacze podejrzewają, że są one bezpośrednio związane ze zużyciem energii przez tkanki.

Receptory opioidowe to białka, przez które hormony opioidowe wiążą się z komórką i na nią oddziałują. Przykładem takiego hormonu jest endorfina, która odpowiada za odczuwanie przyjemności i łagodzi ból w ciele.

Receptory opioidowe w mózgu odgrywają kluczową rolę zarówno w mechanizmach związanych bólem, jak i tych regulujących nastrój czy emocje. Nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu często wiążą się z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, stany lękowe, zaburzenia odżywiania. Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom owych receptorów może mieć również znaczenie dla sezonowych zmian afektywnych, których doświadcza wiele osób. Są nimi np. tzw. winter blues czy okresowe napady przejadania się.(PAP)

Katarzyna Czechowicz

kap/ agt/