Polska Agencja Prasowa: Centrum Szyfrów Enigma zostało zwycięzcą konkursu na Wydarzenie Historyczne Roku 2021. Docenione zostało otwarcie kierowanej przez pana placówki.

Piotr Bojarski: Centrum Szyfrów Enigma jest multimedialną wystawą, która w nowoczesny sposób pokazuje, jak trzech polskich kryptologów - Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki – złamało szyfr Enigmy.

Warto przypomnieć, że Centrum znajduje się w Collegium Martineum w Poznaniu. Dokładnie w tym miejscu przed wojną znajdowała się siedziba intendentury wojskowej, w której z kolei mieściła się filia Biura Szyfrów. To właśnie tam pracowali nasi kryptolodzy. Nie mogło być zatem lepszego miejsca na naszą siedzibę niż to, w którym trójka kryptologów gromadziła się po zajęciach z matematyki w pobliskim Zamku i gdzie łamali oni pierwsze szyfry.

Otwarcie naszej placówki w końcu września ubiegłego roku postanowiliśmy obudować różnego rodzaju dodatkowymi aktywnościami. Przede wszystkim przygotowaliśmy ogromne widowisko multimedialne w formie mappingu 3D, które zostało wyświetlone na fasadzie naszej siedziby. Było to pięciominutowe widowisko przypominające w artystyczny sposób Polaków, którzy złamali Enigmę.

Wydarzenie zostało zorganizowane na świeżym powietrzu, ponieważ w czasie otwarcia Centrum Szyfrów Enigma ponownie wprowadzano obostrzenia antycovidowe. W związku z tym nie mogliśmy przeprowadzić żadnego podobnego przedsięwzięcia w holu lub w samym budynku. Wydarzenie na zewnątrz pozwoliło natomiast naszym widzom zgromadzić się w bezpieczny sposób, aby obejrzeć widowisko.

To jednak nie było wszystko, co przygotowaliśmy na otwarcie. Zorganizowaliśmy również koncert wrocławskiego duetu nu jazzowego Skalpel oraz poznańskiego muzyka Patryka Piłasiewicza. Artyści występowali w auli, a więc w głównej sali naszej ekspozycji, a transmisja z tego występu również była wyświetlana na fasadzie Collegium Martineum, aby i w tym wydarzeniu mogło uczestniczyć jak najwięcej osób.

Specjalnie na dzień otwarcia CSE dla publiczności przygotowaliśmy również grę miejską, która prowadziła po miejscach Poznania,związane z historią kryptologów. Zorganizowaliśmy ponadto oprowadzanie po okolicy naszego budynku, jak i po samym historycznym budynku Collegium Martineum.

Jak zatem widać, wydarzeń na otwarcie było całkiem sporo. Chcieliśmy w ten sposób uaktywnić naszych odbiorców – i myślę, że to się udało. Zwłaszcza, że zostaliśmy docenieni zwycięstwem w plebiscycie na Wydarzenie Historycznego Roku 2021.

PAP: Jak wygląda narracja Centrum Szyfrów Enigma? Jak należy opowiadać o historii, aby zainteresować nią współczesnego odbiorcę?

Piotr Bojarski: Nasza ekspozycja wykorzystuje możliwości, jakie daje współczesny świat technologii. Poruszamy wiele skomplikowanych kwestii, takich jak różnorakie szyfry, metody utajniania informacji. Za pomocą aplikacji komputerowych w przystępny sposób pokazujemy odbiorcom, na czym to wszystko polega.

Nie skupiamy się jednak tylko i wyłącznie na historii. Pokazujemy również konsekwencje dokonań Polaków w postaci powojennego rozwoju technologii cyfrowej. Świat komputerów, smartfonów, nowoczesnych technologii i aplikacji, czyli otaczający nas świat techniki, nie powstałby bez wysiłku intelektualnego kryptologów polskich, ale także brytyjskich i amerykańskich w czasie II wojny światowej.

Pokazujemy także pierwszy polski mikrokomputer, który był używany w szkołach do nauki podstaw informatyki. Zaprojektowali go naukowcy z Politechniki Poznańskiej pod kierunkiem prof. Wojciecha Cellarego i Pawła Krysztofiaka. Zwracamy także uwagę na zagrożenia, jakie niesie technologia, jak chociażby rozpowszechnianie fake newsów, oraz wskazujemy, jak ważne w dzisiejszym świecie jest cyberbezpieczeństwo.

Staramy się, aby nasza opowieść nie była wyłącznie przebrzmiałą historią z czasów II wojny światowej, która miała swój początek i koniec, ale chcemy pokazywać, że ta historia tak naprawdę cały czas trwa. Tak jak trwają konsekwencje osiągnięć polskich kryptologów.

PAP: Niebawem minie pierwszy rok działalności Centrum szyfrów Enigma. Czy również i z tej okazji przygotowaliście państwo jakieś wydarzenia?

Piotr Bojarski: Rocznicę świętujemy właściwie przez cały wrzesień. Otworzyliśmy drugą rezydencję artystyczną – w Centrum Szyfrów Enigma odbywają się również i tego rodzaju przedsięwzięcia. W tym roku naszą rezydentką jest Ewa Kaczmarek-Domagalska, aktorka Teatru Usta Usta Republika. Prowadzi ona szereg warsztatów, których efektem ma być powstanie dramatu teatralnego poświęconego Antoniemu Palluthowi. Był on jednym z inżynierów warszawskiej wytwórni AVA, produkującej na potrzeby Biura Szyfrów różnorakie urządzenia, które deszyfrowały Enigmę.

Rezydencja to jednak tylko jedna strona medalu. Specjalnie na dokładną rocznicę otwarcia, czyli 24 września, przygotowaliśmy mobilną grę edukacyjną. Korzystając z funduszy, które uzyskaliśmy w ramach programu Muzeum Historii Polski „Patriotyzm Jutra” przygotowaliśmy dla naszych sympatyków grę „Szyfry do poznania”, która odbywa się w przestrzeni miejskiej. Można w nią zagrać na ekranach smartfonów czy tabletów, chodząc po mieście, a można też zagrać w trybie stacjonarnym np. siedząc na kanapie w domu. Zostanie ona uaktywniona 24 września o godz. 10. Serdecznie zapraszamy wszystkich do udziału. Ci, którzy osobiście przyjdą pod Centrum Szyfrów Enigma, aby zagrać w nią w tradycyjny sposób, mogą zdobyć nagrody. Gra będzie przez następne miesiące dostępna bezpłatnie dla każdego, wystarczy zainstalować na telefonie aplikację Action Track i pobrać grę.

Uruchamiamy także cykl spotkań dotyczących twórców polskiej kultury cyfrowej pod wspólnym hasłem „Pikselowa rewolucja”. Będą to ciekawe rozmowy z fachowcami, którzy pokażą, jaki wkład mają Polacy w rozwój kultury cyfrowej, a także w rozwój gier komputerów i technologii komputerowych. Myślę, że będzie to bardzo atrakcyjny kąsek dla fanów tematu. Tak, jak atrakcyjny okazał się Festiwal Dawnych Gier i Komputerów, który zorganizowaliśmy w Centrum Szyfrów Enigma w miniony weekend, gromadząc tłum sympatyków tej tematyki.

Chciałbym też przypomnieć, że Centrum Szyfrów Enigma stara się wpisywać w program rewitalizacji centrum Poznania i dokumentować zachodzące zmiany. W niedzielę 25 września o godz. 17 na naszej stronie internetowej www.csenigma.pl odbędzie się premiera słuchowiska powstałego w wyniku przedsięwzięcia „Noise”, którego uczestnicy nagrywali dźwięki remontowanej ulicy Święty Marcin, przy której mieści się nasza siedziba. Zapraszamy zatem serdecznie do udziału we wspólnym świętowaniu pierwszej rocznicy naszej działalności.

Rozmawiała Anna Kruszyńska (PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ pat/