Międzynarodowe jury ekspertów wybrało Mikołaja Frączyka (obecnie na University of Chicago, USA), Przemysława Nogły (obecnie ETH w Zurychu, Szwajcaria) i Mateusza Sikorę (obecnie w MPI for Biophysics, Niemcy). Na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie utworzą oni centra naukowe i będą prowadzili badania w zakresie matematyki (Random Walks in Geometry and Topology), biologii strukturalnej (Structural Dynamics of Receptors) oraz biofizyki obliczeniowej (Modeling of Post-translational Modifications).

Decyzję, tak jak w poprzednich trzech edycjach konkursu na Centra Doskonałości Naukowej Dioscuri, podjął międzynarodowy komitet naukowy, kierowany przez prof. Joachima Sauera. Wybrane zostały 3 wnioski spośród 23 zgłoszonych.

Program Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri został zainaugurowany w lipcu 2017 r. z inicjatywy Towarzystwa Maxa Plancka (MPG) – niezależnej niemieckiej instytucji naukowo-badawczej. Program jest finansowany w równej części przez polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz niemieckie Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych Niemiec (BMBF).

Każda instytucja naukowa, w której jest planowane utworzenie Centrum Dioscuri, otrzyma równowartość 300 tys. euro rocznie do wykorzystania wyłącznie na jego działalność. Zadbano o to, by wynagrodzenie dla osoby prowadzącej ośrodek było konkurencyjne na tle wynagrodzeń międzynarodowych. Lider projektu za swoją pracę otrzyma 100 tys. euro rocznie.

Finansowanie jest zaplanowane na okres pięciu lat z możliwością jednokrotnego przedłużenia na kolejne pięć lat.

„W tym programie polscy naukowcy współpracują z najważniejszą niemiecką instytucją prowadzącą badania naukowe – jedną z najbardziej prestiżowych na świecie. Ta współpraca otwiera wiele drzwi i daje olbrzymie szanse” – powiedział na konferencji prasowej w Ambasadzie Niemiec prof. Zbigniew Błocki, dyrektor NCN. Dodał, że „ten program to także szansa na odwrócenie drenażu mózgów, który trapi polską naukę od wielu lat. Oferujemy bardzo atrakcyjne warunki do prowadzenia badań. Polacy wracają do kraju po latach spędzonych w prestiżowych, zagranicznych ośrodkach naukowych”.

Obecni na konferencji naukowcy – zwycięzcy pierwszego konkursu na Centra Dioscuri podkreślali, że swoboda pracy naukowej w przypadku tego konkretnego grantu jest bardzo duża.

„Grant Dioscuri daje pełną wolność naukową. Oczywiście jesteśmy zobowiązani do realizowania programu, na który grant został przyznany, ale środki finansowe można przesuwać w zależności od nowych ścieżek, które odkryjemy. Niektóre rzeczy naprawdę ciężko zaplanować na pięć lat do przodu. One wychodzą często pod wpływem obserwacji zrobionej przez przypadek – i wtedy możemy dostosować grant do nowych warunków” – powiedział dr Grzegorz Sumara, który w ramach pierwszego grantu Dioscuri zajmuje się wyjaśnieniem szlaków sygnałowych, odgrywających rolę w chorobach metabolicznych.

Sumara, pytany przez PAP o skalę prestiżu Centrum Doskonałości Dioscuri, porównał go do bardzo wysoko ocenianego w skali europejskiej – grantu ERC.

Dla dr Aleksandry Pekowskiej, również laureatki pierwszego konkursu Dioscuri, bardzo ważne jest, że grant stwarza możliwość kontynuacji badań.

„Dla mnie wyjątkowa w tym grancie jest stabilność – możliwość jego przedłużenia o kolejne pięć lat. To też daje wolność eksplorowania. Trzymamy się ścieżki, mamy jakąś hipotezę, którą chcemy zweryfikować, co jest charakterystyczne dla każdego grantu. Ale fakt, że tu te środki finansowe są bardzo duże, gwarantuje nam możliwość odkrywania nowych ścieżek, które wyłaniają się w trakcie pracy” – powiedziała dr Pekowska.

Naukowczyni przyznała, że możliwość przedłużenia grantu o kolejne pięć lat, w ramach Dioscuri, wpłynęła na decyzję o powrocie do Polski po wielu latach spędzonych w USA.

Od 2018 r. powstało w Polsce 7 Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri. Oprócz Krakowskich ośrodków ogłoszonych na środowej konferencji prasowej, na liście znajdują się dwa centra z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcela Nenckiego PAN, oraz po jednym centrum w Instytucie Matematycznym PAN, Instytucie Chemii Fizycznej oraz w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.

PAP - Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska

uka/ zan/