W Roztoczańskim Parku Narodowym przez trzynaście lat trwały badania prowadzone przez pracowników parku, we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i Uniwersytetu Warszawskiego. Wyniki analiz ukazały się w czasopiśmie naukowym Journal of Vertebrate Biology.

„Historycznie większość nietoperzy zamieszkujących Europę związana była z lasami, w których te latające ssaki zdobywały pokarm i poszukiwały kryjówek w dziuplach i w szczelinach pod odstającą korą. Niestety, współczesne lasy, z ich uproszczonym składem gatunkowym, małym udziałem starodrzewów i niedostatkiem martwych drzew, oferują nietoperzom znacznie mniej kryjówek niż lasy o charakterze pierwotnym. W konsekwencji obecnie wiele nietoperzy zamieszkujących lasy szuka schronień w zabudowaniach” – wyjaśniają autorzy artykułu: dr inż. Przemysław Stachyra z RPN, dr Michał Piskorski z UMCS, Mirosław Tchórzewski i Klaudia Łopuszyńska-Stachyra z RPN oraz dr hab. inż. Robert Mysłajek z UW.

W poszukiwaniu hibernujących nietoperzy przyrodnicy każdej zimy, od 2009 do 2021 roku, kontrolowali zarówno wolno stojące piwnice ziemne, jak i podziemia budynków. Łącznie odnaleźli 310 tych ssaków z 9 gatunków. Najliczniejszy wśród nich był gacek brunatny, który stanowił ponad 60 proc. obserwowanych nietoperzy. Drugi w kolejności był mopek zachodni (20 proc.), kolejny - nocek Natterera (14 proc.). Wśród pozostałych, mniej licznych gatunków znalazł się gacek szary, nocek duży, nocek Bechsteina, nocek rudy, nocek wąsatek oraz mroczek późny.

MOPKI I NOCKI LUBIŁY STARODRZEW

„Szczególnie cieszy nas obecność w piwnicach mopka zachodniego, nocka dużego i nocka Bechsteina – gatunków stanowiących przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 „Roztocze Środkowe”, którego granice pokrywają się z Roztoczańskim Parkiem Narodowym” – komentuje autor badań dr inż. Przemysław Stachyra. Dodaje, że są to nietoperze charakterystyczne dla dobrze zachowanych płatów liściastych lasów naturalnych chronionych w parku narodowym.

Wyniki badań będą podstawą do dalszych działań na rzecz ochrony zimowisk tych interesujących ssaków. Już teraz Roztoczański Park Narodowy objął aktywną ochroną kilkanaście ziemnych piwnic. By poprawić warunki hibernacji nietoperzy, obiekty te uszczelniono i zabezpieczono przed penetracją ludzi, wzbogacono również wnętrza tworząc mozaiki z elementów ceramicznych (m.in. „cegieł dziurawek”) by zapewnić schronienia dla gatunków preferujących szczeliny. Ponadto, w jednej ze starych leśnych osad powstało specjalne podziemne zimowisko w wyremontowanej piwnicy, a w jego sąsiedztwie drewniany budynek z systemem szczelinowych skrzynek mających służyć nietoperzem podczas rozrodu.

NASI SOJUSZNICY W ZMAGANIACH Z OWADAMI

Ochrona nietoperzy jest ważna nie tylko dla zachowania bioróżnorodności, ale także z przyczyn utylitarnych. Nietoperze żyjące w Europie odżywiają się głównie owadami, wśród których jest wiele gatunków niszczących uprawy i wyrządzających szkody w leśnictwie, tym samym ssaki te dostarczają ludziom wielu cenny usług ekosystemowych” – komentuje współautor badań dr hab. inż. Robert Mysłajek z Wydziału Biologii UW.

Naukowcy mają nadzieję, że działania podejmowane przez Roztoczański Park Narodowy poprawią los nietoperzy zapewniając im dogodne miejsca do hibernacji i rozrodu.

Projekty ochrony nietoperzy realizowane przez Roztoczański Park Narodowy finansowane są ze środków Funduszu Leśnego Lasów Państwowych, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie oraz funduszy europejskich w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Pełna wersja artykułu „Importance of anthropogenic winter roosts for endangered hibernating bats” (Znaczenie antropogenicznych kryjówek zimowych dla zagrożonych hibernujących nietoperzy) jest dostępna od 12 stycznia w czasopiśmie Journal of Vertebrate Biology.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ agt/