Stypendium można realizować w dowolnym sektorze w Europie lub na świecie. Wyjazd do zagranicznej instytucji, również do przedsiębiorstwa z sektora pozaakademickiego, daje dostęp do nowoczesnych infrastruktur badawczych. Oprócz podnoszenia kompetencji w wybranej dyscyplinie naukowej oraz w dziedzinach pokrewnych, stypendyści w sposób naturalny poszerzają sieć kontaktów w środowisku naukowym.

Możliwe kierunki wyjazdu

Reguła mobilności obowiązująca stypendystów Postdoctoral Fellowships wskazuje, że naukowiec nie może realizować grantu w kraju, w którym przebywał dłużej niż 12 miesięcy w okresie ostatnich trzech lat. Składając projekt można wybrać jedną z dwóch możliwych ścieżek rozwoju.

Stypendia European Postdoctoral Fellowships – pozwalają realizować grant w dowolnym państwie Unii Europejskiej lub tzw. kraju stowarzyszonym z programem Horyzont Europa. Pobyt może trwać od 12 do 24 miesięcy. Z kolei stypendyści Global Postdoctoral mogą udać się do państw spoza Europy na maksymalnie 2 lata. W trzecim roku powinni powrócić na 12 miesięcy do instytucji znajdującej się w Unii Europejskiej lub w kraju stowarzyszonym z Horyzontem Europa, aby przenieść zdobytą wiedzę i umiejętności na grunt europejski. Minimalny czas trwania stypendium to 2 lata.

W obu ścieżkach istnieje możliwość oddelegowania do innej instytucji na czas nie dłuższy niż 1/3 trwania całego grantu. W ścieżce globalnej oddelegowanie jest możliwe wyłącznie w fazie pierwszej, obejmującej wyjazd do państwa spoza Europy. Pod koniec trwania stypendium naukowcy mają jeszcze możliwość przedłużenia grantu o staż w sektorze pozaakademickim na maksymalnie 6 miesięcy - należy to zaplanować na etapie składania wniosku.

Finansowanie na zasadzie ryczałtu

Budżet projektu oblicza się na podstawie zadeklarowanej we wniosku grantowym liczby miesięcy, jaką naukowiec planuje spędzić w instytucji goszczącej. Stypendysta otrzymuje wynagrodzenie (living allowance) w wysokości 5080 euro przemnożone przez współczynnik korekcyjny kraju, w którym będzie prowadził badania. Przysługują mu jeszcze dodatki płacone w każdym miesiącu: mobilnościowy w wysokości 600 euro oraz rodzinny w kwocie 660 euro, jeśli stypendysta ma rodzinę na utrzymaniu.

Komisja Europejska przewiduje także w szczególnych przypadkach dwa dodatkowe instrumenty wsparcia finansowego. Są one wypłacane osobom z orzeczonym stopniem o niepełnosprawności lub aktywowane w chwili, kiedy stypendysta musi wziąć długoterminowy urlop. Z kolei instytucja przyjmująca otrzymuje co miesiąc dwa dodatki: pierwszy – 1000 euro z przeznaczeniem na finansowanie potrzeb naukowych stypendysty: publikacje, wyjazdy na konferencję czy seminaria oraz drugi, w wysokości 650 euro, który ma pokryć koszty związane z administrowaniem i zarządzaniem projektem.

Warunki złożenia wniosku o stypendium

Stypendia Postdoctoral Fellowships w poprzednim Programie Ramowym funkcjonowały pod nazwą Individual Fellowships. Najważniejsza zmiana dotyczy doświadczenia naukowego, które, liczone w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może przekroczyć 8 lat. W kolejnym roku nie będą mogli ponownie składać aplikacji ci naukowcy, których projekty otrzymają poniżej 70 proc. punktów. Wsparcie w aplikowaniu o stypendia świadczy Sieć Punktów Kontaktowych na obszarze całego kraju: https://www.kpk.gov.pl/regionalne-punkty-kontaktowe-2

Jak informuje Anna Przybysz, konsultant ds. Programów Ramowych UE z Regionalnego Punktu Kontaktowego Programów Ramowych UE w Szczecinie, po wymyśleniu tematu badań naukowiec powinien znaleźć opiekuna merytorycznego (supervisor), który jest uznanym autorytetem w dziedzinie naukowej projektu. Następnie, wraz z nim oraz instytucją goszczącą, należy wspólnie opracować plan pracy i przygotować wniosek stypendialny.

„Ścisła współpraca między naukowcem a supervisorem jest tutaj kluczowa, ponieważ trwa przez cały okres realizacji projektu. Bardzo ważnym aspektem jest szczegółowe omówienie z opiekunem merytorycznym wszystkich punktów przyszłego grantu, tak aby zainteresowania naukowe oraz umiejętności badawcze stypendysty były zgodne z działaniami, jakie prowadzi instytucja przyjmująca” – wyjaśnia ekspertka Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Anna Przybysz dodaje, że korzyści odnosi również instytucja goszcząca. To m.in. międzynarodowy transfer wiedzy i wyników badań oraz inspiracja dla pozostałych pracowników i motywacja do starania się o podobne projekty. Zadaniami instytucji goszczącej są przede wszystkim: zapewnienie opiekuna merytorycznego i stanowiska pracy, udostępnienie niezbędnej infrastruktury badawczej, czy udzielenie pomocy w kwestiach administracyjnych (np. pozwolenia na pracę, podatki, ochrona własności intelektualnej). Instytucja przyjmująca jako beneficjent dysponuje środkami finansowymi grantu i w związku z tym jej kolejnymi obowiązkami są: podpisanie umowy o pracę z naukowcem (stypendystą), finasowanie publikacji i wyjazdów związanych z rozwojem kariery (np. konferencje, seminaria). Wszelkie koszty pokrywane są z budżetu projektu.

Horyzont Europa a ocena parametryczna

Polskie uczelnie biorące udział w projektach finansowanych przez program Horyzont Europa mogą uzyskać wyższą liczbę punktów w ocenie parametrycznej. Do ewaluacji bierze się pod uwagę te projekty, których zakres merytoryczny jest zgodny z badaniami naukowymi prowadzonymi w danej jednostce naukowej.

Dziewiąty Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji – Horyzont Europa zainaugurowano w Polsce 16 kwietnia 2021 r. Promuje on doskonałość naukową, innowacje, jak również transfer wiedzy i technologii.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ ekr/