Przyjęte w 2015 roku przez 170 krajów Porozumienie Paryskie ma na celu ograniczenie średniego wzrostu temperatury na świecie do 1,5 st. C - zwłaszcza poprzez ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Jednak raport UNEP (Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych) pokazuje, że bez drastycznych i surowych działań mających na celu złagodzenie kryzysu klimatycznego, nadal zmierzamy do wzrostu temperatury o ponad 3 st. C do końca XXI wieku.

Nowe badanie opublikowane w czasopiśmie “Frontiers in Sustainable Cities” przedstawia pierwszy globalny bilans gazów cieplarnianych (GHG) emitowanych przez główne miasta na całym świecie. Celem było zbadanie i monitorowanie skuteczności historycznych polityk redukcji gazów cieplarnianych wdrożonych przez 167 globalnie rozmieszczonych miast, które znajdują się na różnych etapach rozwoju.

Miasta pokrywają tylko 2 proc. powierzchni Ziemi, jednak w dużym stopniu przyczyniają się do kryzysu klimatycznego. „Obecnie ponad połowa światowej populacji mieszka w miastach. Miasta są odpowiedzialne za ponad 70 proc. emisji gazów cieplarnianych i są współodpowiedzialne za dekarbonizację gospodarki światowej. Obecne metody inwentaryzacji stosowane przez miasta różnią się na całym świecie, co utrudnia ocenę i porównywanie postępów w ograniczaniu emisji w czasie i przestrzeni” – mówi współautor dr Shaoqing Chen z Sun Yat-sen University w Chinach.

W pierwszym rzędzie autorzy przeprowadzili inwentaryzacje emisji gazów cieplarnianych na poziomie sektora w 167 miastach – od obszarów metropolitalnych, takich jak Durban w RPA, po miasta takie jak Mediolan we Włoszech. Następnie przeanalizowali i porównali postępy w redukcji emisji dwutlenku węgla w miastach na podstawie inwentaryzacji emisji zarejestrowanych w różnych latach (od 2012 do 2016). Na koniec ocenili krótko-, średnio- i długoterminowe cele miast w zakresie ograniczania emisji dwutlenku węgla.

Miasta zostały wybrane z 53 krajów (w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji, Afryce i Oceanii) na podstawie reprezentatywności pod względem wielkości miast i rozmieszczenia regionalnego. Stopień rozwoju wyróżniano na podstawie przynależności do krajów rozwiniętych i rozwijających się według kryteriów klasyfikacji ONZ.

Jak wykazały badania, 25 największych metropolii odpowiadało za 52 proc. całkowitej emisji gazów cieplarnianych w miastach. Głównymi źródłami emisji były wytwarzanie energii oraz transport.

Spośród 42 miast, dla których dostępne były odpowiednie dane, 30 zmniejszyło roczne emisje gazów cieplarnianych w okresie objętym badaniem. Jednak w kilku nastąpił wzrost emisji.

Wyniki pokazały, że zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się mają miasta o wysokiej całkowitej emisji gazów cieplarnianych, ale megamiasta w Azji (takie jak Szanghaj w Chinach i Tokio w Japonii) były szczególnie ważnymi emitentami. Inwentaryzacja emisji per capita wykazała, że miasta w Europie, Stanach Zjednoczonych i Australii miały znacznie wyższe emisje niż większość miast w krajach rozwijających się. Chiny, klasyfikowane tutaj jako kraj rozwijający się, miały również kilka miast, w których emisje per capita dorównywały emisjom krajów rozwiniętych. Należy zauważyć, że wiele krajów rozwiniętych zleca wysokoemisyjne łańcuchy produkcyjne do Chin, co zwiększa emisje związane z eksportem w przypadku tych ostatnich.

Naukowcy zidentyfikowali również niektóre z najważniejszych źródeł emisji gazów cieplarnianych. „Podział emisji na sektory może nas poinformować, jakie działania powinny być traktowane priorytetowo, aby zmniejszyć emisje z budynków, transportu, procesów przemysłowych i innych źródeł” - mówi Chen.

Energia stacjonarna (stationary energy) – obejmująca emisje ze spalania paliw i zużycia energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych i instytucjonalnych, budynkach komercyjnych i budynkach przemysłowych – stanowiła od 60 do 80 proc. całkowitych emisji w miastach Ameryki Północnej i Europy. W jednej trzeciej miast ponad 30 proc. całkowitej emisji gazów cieplarnianych pochodziło z transportu drogowego. Mniej niż 15 proc. całkowitych emisji pochodziło z kolei, dróg wodnych i lotnictwa.

W przypadku 30 miast w latach 2012–2016 nastąpił wyraźny spadek emisji. Cztery miasta o największej redukcji emisji na mieszkańca to Oslo, Houston, Seattle i Bogota. Cztery miasta o największym wzroście emisji na mieszkańca to Rio de Janeiro, Kurytyba, Johannesburg i … Wenecja.

Spośród 167 miast 113 wyznaczyło różne rodzaje celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, a 40 - cele neutralności węglowej. Jednak z innych badań i raportów wynika, że wciąż daleko do osiągnięcia celów wyznaczonych przez Porozumienie Paryskie.

Chen i współpracownicy formułują trzy kluczowe zalecenia.

Po pierwsze, należy zidentyfikować kluczowe sektory emitujące i ukierunkować je na bardziej skuteczne strategie łagodzenia. Na przykład należy ocenić różnice w rolach, jakie dla miast odgrywają stacjonarne zużycie energii, transport, zużycie energii w gospodarstwach domowych i przetwarzanie odpadów. Po drugie, potrzebne jest również opracowanie metodologicznie spójnych globalnych inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych, aby śledzić skuteczność polityk redukcji gazów cieplarnianych w miastach. Wreszcie miasta powinny wyznaczyć bardziej ambitne i łatwe do weryfikacji cele łagodzenia emisji. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/