Cholesterol może być kluczem do nowych terapii w chorobie Alzheimera i cukrzycy

Wciąż brak naprawdę skutecznych leków na chorobę Alzheimera, na którą tylko w USA cierpi ponad 5,5 miliona ludzi. W ciągu ostatniej dekady naukowcy znaleźli wiele dowodów łączących przyczyny cukrzycy typu 2 i choroby Alzheimera.

Cukrzyca typu 2 pojawia się, gdy insulina staje się mniej skuteczna w usuwaniu glukozy z krwiobiegu, co powoduje wysoki poziom tego cukru we krwi. Wówczas może pojawić się także nieprawidłowy poziom cholesterolu. Podobna sytuacja występuje w chorobie Alzheimera, nie dotyczy jednak całego organizmu, ale mózgu.

Naukowcy z University of Arizona Health Sciences zbadali rolę cholesterolu zarówno w chorobie Alzheimera, jak i cukrzycy typu 2, co pozwoliło im zidentyfikować małą cząsteczkę, która może pomóc regulować poziom cholesterolu w mózgu. To czyniłoby ją potencjalnym nowym celem terapeutycznym w chorobie Alzheimera.

Kiedy z powodu insulinooporności lub innych czynników wzrasta poziom cholesterolu, organizm aktywuje wieloetapowy proces znany jako odwrotny transport cholesterolu. Określone cząsteczki przenoszą nadmiar cholesterolu z tkanek do wątroby w celu wydalenia. Jednym z białek biorących udział w odwrotnym transporcie cholesterolu jest apolipoproteina E (APOE).

Gen kodujący APOE jest jednocześnie związany z ryzykiem choroby Alzheimera i związanej z nią demencji oraz zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia. Podobnie jest z innym białkiem transportującym cholesterol, zwanym ABCA1; jego zmniejszona aktywność ma związek ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 i choroby Alzheimera.

„Chociaż większość ludzi zdaje sobie sprawę z istnienia tak zwanego „dobrego” i „złego” cholesterolu, związanego z ryzykiem zawału serca i udaru mózgu, te szerokie pojęcia mają również zastosowanie do zdrowego mózgu” - powiedział dr Gregory Thatcher, który pracuje nad opracowaniem zaawansowanych leków na chorobę Alzheimera od ponad 20 lat.

„Przemieszczanie cholesterolu tam, gdzie jest potrzebny w organizmie ma pozytywny wpływ na wiele procesów fizjologicznych i może pomóc w usuwaniu nieprawidłowo sfałdowanych białek, które gromadzą się w mózgu” - dodał.

Oczekuje się, że zwiększenie aktywności ABCA1 pozytywnie wpłynie na działanie insuliny i zmniejszy stan zapalny w mózgu, czyniąc go potencjalnym lekiem zarówno w cukrzycy typu 2, jak i chorobie Alzheimera. Dr Thatcher i jego zespół opracowali sposób identyfikacji małych cząsteczek, które poprawiają działanie ABCA1 w organizmie, jednocześnie pozwalając uniknąć niepożądanych skutków dla wątroby.

Zespół dr. Thatchera skupił się na specyficznej małej cząsteczce, CL2-57, ze względu na jej zdolność do pobudzania aktywności ABCA1 i wpływania pozytywnie na poziom trójglicerydów w wątrobie i osoczu. Stosowanie tego związku między innymi poprawiło tolerancję glukozy i wrażliwości na insulinę, a także zmniejszyło przyrost masy ciała.

Przyszłe badania będą miały na celu poprawę właściwości małych cząsteczek, a ich długoterminowym celem jest zrozumienie, którzy pacjenci cierpiący na poznawcze i neuropsychiatryczne objawy choroby Alzheimera i demencji odniosą korzyści z leczenia.

"Podczas pandemii COVID-19 słyszymy o rosnącej liczbie zgonów w domach opieki i ważne jest, aby pamiętać, że choroba Alzheimera i związana z nią demencja są główną przyczyną przenoszenia się osób starszych do domów opieki - powiedział dr Thatcher. - Dobrze byłoby pomyśleć o przyszłości, w której przedłużono okres życia w zdrowiu, zwłaszcza gdy chodzi o zdrowy mózg; to może być ważniejsze niż sama długość życia”. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/