Osteoartroza, choroba zwyrodnieniowa stawów, to stopniowe zużywanie się elastycznej chrząstki, która pokrywa powierzchnie stawowe kości. Osteoartroza jest ważną przyczyną bólu i niepełnosprawności na całym świecie. Tylko w USA cierpi na nią około 14 milionów ludzi. Ważnym czynnikiem ryzyka jest nadmierna masa ciała.

Chociaż aktywność fizyczna przynosi wiele korzyści osobom z nadwagą, niewłaściwy rodzaj ćwiczeń może potencjalnie uszkodzić stawy kolanowe i przyspieszyć potrzebę operacji wymiany stawu kolanowego. Wpływ różnych rodzajów ćwiczeń na osoby z nadwagą rzadko był badany za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI), najczulszej metody obrazowania służącej do oceny strukturalnych zmian stawu kolanowego.

Zespół dr Silvii Schiro (University of California San Francisco, USA, University of Parma, Włochy) wykorzystał aparaturę do rezonansu magnetycznego o dużej mocy do oceny stopnia zwyrodnienia stawu kolanowego u 415 pacjentów z nadwagą lub otyłością oraz łagodną do umiarkowanej chorobą zwyrodnieniową stawów. Osoby te brały udział w programie Osteoarthritis Initiative, wspieranym przez National Institutes of Health, a ich średnia wieku wynosiła 59 lat.

Uczestnicy badania prowadzili szczegółowe zapisy dotyczące ich udziału w sześciu różnych rodzajach aktywności fizycznej, w tym sportach z użyciem piłki, jeździe na rowerze, joggingu, ćwiczeniach na trenażerze eliptycznym (orbitreku), sportach z użyciem rakiety i pływaniu. Naukowcy wykonali wyjściowe MRI, a następnie dokonywali pomiarów zmian w stawach kolanowych pacjentów w ciągu czterech lat za pomocą zmodyfikowanej skali obrazowania rezonansu magnetycznego całego narządu (WORMS). Wyższy wynik badania wskazywał na większy stopień degeneracji.

W badanym okresie pacjenci regularnie uprawiający sporty, w których używa się rakiety odnotowali znaczny wzrost ogólnego wyniku WORMS w porównaniu z pacjentami regularnie ćwiczącymi na orbitreku. Co zaskakujące, ogólny wynik WORMS również wzrósł znacząco w grupie sportów rakietowych w porównaniu z grupą uprawiającą jogging. Używający rakiet mieli znacznie większe zwyrodnienia w przyśrodkowej części chrząstki piszczelowej, przedziale po wewnętrznej stronie kolana, w którym często pojawia się osteoartroza.

Uczestnicy korzystający z orbitreka wykazali najmniejsze zmiany zwyrodnieniowe w ciągu czterech lat.

Zdaniem doktora Schiro szybsze powstawanie zmian zwyrodnieniowych w stawach kolanowych u osób uprawiających sporty z użyciem rakiety jest prawdopodobnie spowodowane szybkimi ruchami bocznymi charakterystycznymi dla tych sportów. Ruchy te mogą wpływać na przedział udowo-piszczelowy, strukturę w kolanie utworzoną przez kłykieć kości udowej, zaokrąglony koniec kości udowej, który pomaga przesuwać się po piszczeli lub kości piszczelowej oraz łąkotkę, gumowatą chrząstkę w kształcie litery C, między kością udową a piszczelową.

Naukowcy przypuszczają, że u osób z nadwagą i otyłością mechanika stawów jest upośledzona, a szkodliwe przeciążenie stawów sprzyja uszkodzeniu łąkotki.

Dane sugerują, że osoby z nadwagą, które nadal uprawiają sporty zużyciem rakiety, mogą spowolnić degenerację kolan, wprowadzając modyfikacje w swojej aktywności, takie jak przejście na mniej szybkie sporty ze słabszymi siłami ścinającymi, takie jak badminton lub gra w deblu.

Dr Schiro zastrzega, że proces zwyrodnieniowy jest złożony, a mechanika poszczególnych stawów bardzo zróżnicowana.

„Jest możliwe, że niektóre osoby o wystarczającej sile i kontroli motorycznej będą w stanie bezpiecznie uprawiać te sporty” - powiedziała. „Nasze dane sugerują jednak, że jako grupa, osoby z nadwagą i otyłością uprawiające sporty rakietowe są bardziej narażone na progresję choroby”. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/