Historia i kultura

Średniowieczne bełty do kuszy i... wanna - odkrycia polskich archeologów w największym jeziorze Bornholmu

Jeden z odkrytych bełtów tuż po wydobyciu z wody, fot. Bartosz Kontny
Jeden z odkrytych bełtów tuż po wydobyciu z wody, fot. Bartosz Kontny

Cztery średniowieczne bełty do kuszy, wraz z fragmentami drewnianych promieni, odkryli warszawscy archeolodzy w czasie badań jeziora Hammersø - największego naturalnego zbiornika na Bornholmie. W jego centralnej części spoczywała też zatopiona... wanna - poinformowali PAP naukowcy.

Do znaleziska doszło we wrześniu w okolicy zamku Hammershus, który położony jest w północno-zachodniej części wyspy.

Naukowcy liczyli, że odkryją na jego dnie fragmenty dawnej broni. "Ludy mieszkające w Skandynawii 1500-2500 lat temu praktykowały rytualne niszczenie broni zdobytej na najeźdźcach. Uzbrojenie było następnie wrzucane w czasie ceremonii do jezior" - opowiada PAP prof. Bartosz Kontny z Wydziału Archeologii UW, który kierował badaniami.

Kilkudniowe badania dna jeziora przeprowadzone we wrześniu tego roku zaskoczyły jednak naukowców. Nie było tam bowiem rytualnie zniszczonej broni, a dość duża liczba śmieci - butelek i puszek, ale też monety, kluczyk czy żelazne pręty - ekwipunek związany z eksploatacją skał nad jeziorem i w pobliskim kamieniołomie. A na środku jeziora spoczywała... współczesna wanna z tyczką w miejscu jej odpływu! Ciekawych z punktu widzenia archeologów przedmiotów było natomiast kilka i pochodziły ze znacznie późniejszego okresu, niż przewidywali naukowcy.

"Blisko linii brzegowej w północnej części zbiornika, na przestrzeni około 20 m, znaleźliśmy cztery średniowieczne bełty do kuszy z XIII lub XIV w. Ciekawostką jest fakt, że w każdym z nich zachowały się drewniane promienie w tulejkach. To prawdziwa rzadkość. Bełty wykonano w różnych typach - zarówno mocowane za pomocą tulejki, jak i trzpienia wbijanego w drewno" - powiedział PAP prof. Bartosz Kontny. Teraz drewno będzie poddane szczegółowym analizom.

Naukowcy szacują, że przebadali zaledwie kilka procent powierzchni dna jeziora. Zbiornik mierzy ok. 700 m długości i 160 m szerokości. Archeolodzy używali do swojej pracy detektorów metalu, przy czym przejrzystość wody jest bardzo dobra. Przed nurkowaniem wykonali pomiary całego dna z pomocą sonaru. Wówczas dostrzegli w centralnej części jeziora wannę. "Początkowo sądziliśmy, że jest to dłubanka, czyli łódź zrobiona z jednego pnia. Liczyliśmy zatem na ciekawe znaleziska sprzed co najmniej kilkuset lat" - wspomina archeolog.

Naukowcom udało się namierzyć na dnie Hammersø też dwa nowożytne wraki. Przypuszczalnie są to XIX-wieczne żaglówki.

To nie pierwsze badania podwodne polskich archeologów w jeziorze Hammersø. W ubiegłym roku natrafili na późnośredniowieczny, masywny grot broni drzewcowej (ma ok. 64 cm i waży ponad 1 kg), zaopatrzony w tzw. skrzydełka i wąsy. Naukowcy określają jego stan zachowania jako bardzo dobry.

Dr hab. Kontny mówi, że jeziora na terenie Danii (do niej należy również Bornholm) są terra incognita dla archeologów. "Prawie nikt w nich nie nurkuje, nie prowadzi się w nich również badań archeologicznych. W ostatnich latach zajęliśmy się tym zagadnieniem tylko my" - dodaje.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ ekr/

Galeria (5 zdjęć)

  • Jeden z odkrytych bełtów tuż po wydobyciu z wody, fot. Bartosz Kontny
    1/5
    Jeden z odkrytych bełtów tuż po wydobyciu z wody, fot. Bartosz Kontny
  • Jeden z bełtów odkrytych w jeziorze, fot. Piotr Prejs
    2/5
    Jeden z bełtów odkrytych w jeziorze, fot. Piotr Prejs
  • Jeden z bełtów odkrytych w jeziorze, fot. Piotr Prejs
    3/5
    Jeden z bełtów odkrytych w jeziorze, fot. Piotr Prejs
  • Nurek w czasie pracy, fot. Bartosz Kontny
    4/5
    Nurek w czasie pracy, fot. Bartosz Kontny
  • Miejsce badań - jezioro Hammerso, fot. Bartosz Kontny
    5/5
    Miejsce badań - jezioro Hammerso, fot. Bartosz Kontny

Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.

Czytaj także

  • 31.03.2025. Znaleziony w bryle gliny oderwanej od klifu na wybrzeżu Bałtyku sztylet z wczesnej epoki żelaza prezentowany w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej, 31 bm. Bogato zdobiony sztylet pochodzi prawdopodobnie sprzed ok. 2800 lat, z okresu halsztackiego. Zabytek został odnaleziony przez członków Stowarzyszenia na rzecz ratowania zabytków im. Św. Korduli. (ad) PAP/Marcin Bielecki

    Zachodniopomorskie/ Sztylet sprzed 3 tysięcy lat znaleziony na plaży

  • Kamień Tatarski w Tatarach niedaleko Nidzicy. Fot. Robert Piotrowski.

    Głazy narzutowe w podaniach i w nauce; co olbrzymy przyniosły nam zza Bałtyku

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

newsletter

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera