Urodzony 28 marca 1949 r. w Miami tegoroczny laureat wykazywał żywe zainteresowanie nauką już w dzieciństwie. Mimo, że w jego rodzinie nie było naukowych tradycji, rodzice wspierali zainteresowania syna. Jak sam pisze o swojej historii, zaopatrywali go w mikroskopy, teleskopy czy zestawy do doświadczeń chemicznych.

Młody Michael zajmował się także techniką - kiedyś nawet udało mu się samodzielnie zbudować gokarta. Biologiczne zainteresowania młody Young mógł w dużej mierze realizować w przydomowym ogrodzie, do którego często uciekały zwierzęta z pobliskiego prywatnego zoo.

Jednak, jak się później okazało, ważnym momentem w jego życiu była chwila, gdy natknął się na nietypową roślinę, która otwierała kwiaty nocą, a zamykała za dnia. Kiedy rodzice kupili mu książkę o Darwinie, ewolucji i różnorodnych zagadnieniach z biologii dowiedział się, że istnieje mechanizm zwany zegarem biologicznym oraz tego, że nie wiadomo, jak on działa.

Do szkoły średniej przyszły noblista chodził już w Dallas, do którego przeniósł się z rodziną, a w 1971 roku ukończył University of Texas w Austin. Badacz zainteresował się genetyką muszek z rodzaju Drosophila. Szczególnie zafrapowało go to, że organizm ten ma stosunkowo bardzo mało genów. Zastanawiał się więc nad możliwością istnienia nieznanych, subtelnych funkcji genów muszek.

Aby to sprawdzić, zaczął wprowadzać przypadkowe zmiany w chromosomach i obserwował efekty. W tym czasie inni badacze odkryli, że pewien gen, który nazwali „period” (per) wpływa na rytm dobowy muszek. Young zrozumiał, że w swoich pracach doprowadził także do uszkodzenia tego genu.

Tymczasem w 1975 roku badacz uzyskał doktorat z genetyki i przeniósł się do Stanford University, gdzie nauczył się kolejnych, wprowadzanych dopiero metod biologii molekularnej. W 1978 roku otworzył własne laboratorium w Rockefeller University.

W 1983 roku udało mu się zlokalizować gen „per” w genomie Drosophila, a później powielony w bakteriach gen wprowadzić do muszek, w których był on zmutowany.

Zabieg ten sprawił, że owady z uszkodzonym wcześniej zegarem biologicznym zaczęły zachowywać się normalnie. Później, dzięki sekwencjonowaniu genu „per”, badacz uzyskał informacje na temat białka, za którego produkcję gen ten odpowiada. Po mutacji mogło być ono całkiem nieaktywne i wyłączać zegar biologiczny lub wydłużać albo skracać jego cykl.

W trakcie dalszej pracy w laboratorium na Rockefeller University ze swoim zespołem badacz odkrył kolejne geny i zależności między nimi. Razem tworzą one złożony biologiczny zegar Drosophila. Badania pokazały m.in. jak system ten reaguje na światło.

Inni badacze pokazali już np., że część z odkrytych genów odpowiada za dziedziczne zaburzenia snu u ludzi. Laboratorium Younga rozpoczęło więc też badania nad biologicznym zegarem i jego molekularnymi podstawami u ludzi. Geny zaangażowane w te procesy są silnie konserwowane ewolucyjnie, to znaczy, że są podobne u różnych organizmów. M.in. z tego powodu badania dotyczące muszek mają tak duże znaczenie.

Naukowiec jest laureatem wielu nagród, m.in. Gruber Prize in Neuroscience (2009), Louisa Gross Horwitz Prize (2011) Massry Prize (2012), Canada Gairdner International Award (2012), Shaw Prize in Life Science and Medicine (2013) i

Wiley Prize in Biomedical Sciences (2013).

W poniedziałek w Sztokholmie ogłoszono, że Michael W. Young - jako jeden z trzech Amerykanów - otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za odkrycie molekularnych mechanizmów kontrolujących rytmy okołodobowe u organizmów. Oprócz niego otrzymali ją: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash. (PAP)

autor: Marek Matacz

edytor: Ewelina Krajczyńska

mat/ ekr/