Dlatego najnowszego wydania książki \"Anatomii miłości\" (w podtytule: opowieść o dobieraniu się w pary, małżeństwie i skokach w bok) autorstwa amerykańskiej profesor antropologii - Helen Fisher nie omówiłem na święto miłości, walentynki. Po co psuć humor świeżo zakochanym?

Zamiast: \"Anatomia miłości\" książkę można by równie dobrze zatytułować \"Naga i smutna prawda o miłości\". Tymczasem w kulturze masowej dominuje romantyczny stereotyp miłości dodatkowo pogłębiany przez hollywoodzkie produkcje w stylu \"Miasto aniołów\" czy \"Titanic\". W konsekwencji tkwimy w wyimaginowanym świecie, który jednak nie ma wiele wspólnego z prawdą. Nie przystaje do tego, co wynika z badań naukowców. A te nie pozostawiają najmniejszych złudzeń.

Miłość romantyczna należy do podstawowych popędów człowieka! - stwierdza autorka. A jej mechanizm służy przetrwaniu ludzi, tak samo chociażby jak... łaknienie wody. Fisher idzie dalej - miłość to wręcz uzależnienie! Swoje wnioski opiera o badania działania mózgu. Miłość nie jest uczuciem, którym darzą się tylko ludzie - na swój sposób zakochują się w sobie zwierzęta, a przedstawiciele niektórych gatunków dobierają się w pary na całe życie.

Fisher przekonuje, że naturalnym modelem związków człowieka i jego przodków była od tysiącleci \"seryjna monogamia\" połączona z ukrywaną zdradą.

To trzy potężne układy w mózgu człowieka ewoluowały, aby dyrygować naszym życiem społecznym i rozmnażaniem - popęd płciowy (motywuje, by szukać partnera do rozrodu), miłość romantyczna (skłania, by całą energię skupiać na jednej osobie) i wreszcie przywiązanie (które powoduje, że zostajemy przy swoim partnerze przynajmniej do momentu zakończenia wczesnego dzieciństwa wychowywanego potomstwa). W tej całej grze zupełnie naturalny jest skok w bok, czyli zdrada, bo zwiększa możliwość zapłodnienia...

Jedynie 3 proc. ssaków wiąże się w pary, aby wychować swoje potomstwo - zauważa Fisher. Jednak nawet w tej niewielkiej grupie zdarzają się zdrady. Wśród ludzi zdrada jest również dość częsta. Z przytoczonych w książce badań wynika, że 20-40 proc. heteroseksualnych żonatych Amerykanów i 20-25 proc. heteroseksualnych zamężnych Amerykanek ma za sobą związek pozamałżeński. Statystyki są jeszcze gorsze w przypadku randkujących par - tam niewierności dopuszcza się 70 proc. osób. Takie zachowania to nic tylko \"mieszana taktyka doboru\", ściśle związana z podświadomą chęcią posiadania potomstwa, która jest bardzo głęboko wyryta, niemalże na stałe wkodowana w nasze DNA.

Faszerowanie się niektórymi lekami antydepresyjnymi może hamować odczuwanie romantycznej miłości. \"Nikt nie przeprowadził systematycznych badań nad związkiem pomiędzy lekami przeciwdepresyjnymi podwyższającymi poziom serotoniny a aktywnością układów mózgu odpowiadających za uczucie miłości i przywiązania. Dziesiątki badań sugerują jednak, że leki te tłumią obsesyjne myśli i przytępiają emocje - cechy kluczowe dla miłosnej namiętności\" - dowodzi autorka, która wylicza przykłady z życia wzięte, kiedy po rozpoczęciu kuracji antydepresantami płomienne uczucia wygasały.

A skoro miłość to tylko naturalny popęd warunkowany przez mechanizmy ciała - można ją częściowo kontrolować za pomocą pigułek. Częściowo, bo miłość to nie tylko zalew dopaminy (tzw. hormonu szczęścia) w mózgu. Na to, jak i kogo kochamy, wpływają też nasze doświadczenia zbierane począwszy od czasów dzieciństwa w postaci tzw. map miłości, które z czasem kształtują się i nieco zmieniają - dowodzi autorka. W ten sposób powstaje wymarzony zestaw cech potencjalnego partnera. Dlatego mimo że o miłości i jej mechanizmach wiemy już dużo, jej sztuczne wywołanie i ukierunkowanie na wybraną osobę nadal pozostaje w sferze marzeń. Eliksir miłości nie powstanie zbyt szybko, bo chemia musi się zgrać właśnie z mapą miłości. A to już nie takie proste.

\"Miłość to rzecz mętna\" - cytuje Fisher poetę Williama Butlera Yeatsa. Ma w tym dużo racji.

Książka ukazała się nakładem domu wydawniczego Rebis.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ mrt/