Odporna, agresywna i niezwykle inteligentna - aleksandretta obrożna ma wszystkie cechy, które czynią z niej w środowisku ptasi odpowiednik terminatora. Papuga ta pochodzi z Afryki i Azji Południowej. Jeśli trafi w nowe miejsce - szybko się w nim odnajduje. Obecnie na wolności żyje już w 35 krajach na czterech kontynentach, w samej Europie jej populacje można spotkać w ponad stu miastach (najwięcej - w Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii i Niemczech).

Mogłoby się wydawać, że obecność egzotycznych, zielonych ptaków zwiększy urodę krajobrazu. Jednak ekolodzy mówiąc o aleksandrettach, wpadają w alarmistyczny ton. Aleksandretta znana jest bowiem z tego, że bardzo negatywnie oddziałuje na lokalną faunę, zwłaszcza inne ptaki gniazdujące w dziuplach. Znane są przykłady jej negatywnego wpływu np. na kowaliki, dzięcioły, może ona konkurować ze szpakami - praktycznie ze wszystkimi dziuplakami, jakie żyją w danej okolicy. "Nie mówiąc o stratach w gospodarce - aleksandretta może niszczyć plony rolników, np. prowadzących plantacje palm daktylowych w Izraelu" - zauważa w rozmowie z PAP dr Piotr Zduniak z Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Razem z prof. Reuvenem Yosefem z Ben Gurion University of the Negev w Izraelu i dr. Michałem Żmihorskim z Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie dr Zduniak przyglądał się inwazji papug w Izraelu i jej konsekwencjom dla lokalnych ptaków. Swoje wnioski przedstawili w "Annales Zoologici Fennici".

Przez dziewięć lat (od 2000 do 2009 r.) prowadzono regularne liczenia ptaków na czterech powierzchniach na południu Izraela, w okolicach Ejlatu. Badano tzw. palmiarnie - duże skupiska palm daktylowych, sadzonych przez człowieka na pustyni. Właśnie tam żyje dudek - jedyny gatunek ptaków występujących w badanym miejscu naturalnie, który potrzebuje dziupli.

Na dwóch z czterech badanych obszarów zaczęto odnotowywać aleksandretty obrożne (w 2002 i 2006 r). "Tam, gdzie się pojawiały, automatycznie dochodziło do silnego spadku liczebności dudka. Tam, gdzie papugi nie obserwowano - liczebność dudka utrzymywała się na stałym poziomie" - mówi dr Zduniak.

Problem bierze się stąd, że papugi i dudki, aby wyprowadzić lęgi, potrzebują takiego samego rodzaju lokum: dziupli drzew. A tych jest w Izraelu - kraju w dużej części pustynnym - jest deficyt. Co istotne, lęgi papug zaczynają się wcześniej, niż lęgi dudków. To w praktyce oznacza, że papugi wcześniej niż dudki poszukują dziupli, i najlepsze lokale sprzątają im tuż sprzed dzioba.

"Aleksandretta doskonale radzi w środowisku palm daktylowych. Wypiera dudka z miejsc lęgowych, z których wcześniej korzystał - opowiada dr Zduniak. - Znając zagęszczenie dudka na badanych powierzchniach, i wiedząc, kiedy pojawiła się tam papuga - trudno nie dostrzec silnego, negatywnego wpływu gatunku obcego na rodzimy".

Do tego dochodzą inne rodzaje presji, co - zdaniem naukowca z Poznania - może oznaczać dla dudka faktycznie zagrożenie. "Jest to gatunek wrażliwy na zmiany w środowisku" - zauważa dr Zduniak. - "Tymczasem papugi są najczęściej ptakami stadnymi. Są silne i bardzo inteligentne, potrafią być też bardzo agresywne w stosunku do innych gatunków. Konkurując o zasoby mogą je np. przeganiać, z skrajnych wypadkach nawet zabijać. Zachowując się agresywnie, papugi zmieniają zachowania innych ptaków, zmuszając do zwiększenia czujności i tym samym utrudniając efektywne żerowanie".

PAP - Nauka w Polsce, Anna Ślązak

zan/ agt/