Orka (Orcinus orca) to gatunek ssaka z rodziny delfinowatych o charakterystycznym czarno-białym ubarwieniu. Samce dorastają do 9 metrów długości i 9 ton wagi, samice są nieco mniejsze. Podobnie jak w przypadku ludzi, samice orek przestają być zdolne do rozmnażania na długo przed końcem życia – w wieku około 30-40 lat (żyją około 90 lat).

Występowanie menopauzy stwierdzono tylko u kilku gatunków ssaków. Nawet długo żyjące słonie i wielkie małpy pozostają płodne przez większą cześć życia. Niektórzy naukowcy uważają, że ludzka menopauza to uboczny skutek długiego życia, inni - że wynika z uwarunkowań społecznych – tak jak u orek.

Naukowcy z uniwersytetów w Exeter i Yorku badają zachowanie orek podczas badań terenowych, używając m.in. dronów. Dzięki filmowaniu z powietrza można dokładnie śledzić społeczne interakcje w stadzie orek – pomoc w polowaniu na zdobycz, interwencje podczas konfliktów, opiekę nad młodymi. Dzieci orek tworzą wraz z matką zwartą, nierozłączną grupę.

Jak wykazały badania, starsze samice w okresie menopauzy przekazują innym członkom stada informacje pomocne w poszukiwaniu pokarmu, na przykład łososi. Jest to szczególnie ważne w okresach niedoboru pożywienia. Mogą też pomagać w rozwiązywaniu konfliktów.

Wcześniejsze obserwacje (lata 1974-2010) dowiodły, że pomoc doświadczonej samicy szczególnie przydaje się jej własnym, dorosłym synom. W przypadku samca w wieku powyżej 30 lat śmierć matki prawie 14-krotnie zwiększała ryzyko zgonu w kolejnym roku. Dla córek utrata matki nie była aż tak niebezpieczna - powyżej trzydziestki ryzyko rosło trzykrotnie, natomiast w przypadku samic poniżej 30. roku życia śmierć matki nie zmieniała wskaźnika przeżywalności.

Naukowcy przypuszczają, że u ludzi menopauza pozwoliła uwolnionym od macierzyństwa kobietom zająć się wnukami, podczas gdy samice orek przez długie lata opiekują się własnym potomstwem. (PAP)

pmw/ mrt/