Międzynarodowy zespół biologów twierdzi, że opisał prostą regułę rządzącą ekspansją życia na Ziemi. Zasada jest bardzo prosta: we wszystkich regionach globu większość gatunków skupia się w niewielkich, jak je określili naukowcy - kluczowych punktach, a następnie stopniowo rozprzestrzenia się na zewnątrz, przy czym coraz mniej gatunków jest w stanie przetrwać w większej odległości od punktów pierwotnych.

"W każdym bioregionie zawsze istnieje obszar centralny, w którym żyje większość gatunków. Z tego rdzenia gatunki te rozprzestrzeniają się na okoliczne tereny, jednak tylko część z nich zdoła się tam utrzymać. Wydaje się, że te centralne obszary zapewniają optymalne warunki do przetrwania i różnicowania się gatunków, pełniąc rolę źródła, z którego bioróżnorodność rozchodzi się na zewnątrz" – wyjaśnia Rubén Bernardo-Madrid z Uniwersytetu w Umeå (Szwecja), główny autor pracy opublikowanej w piśmie "Nature Ecology & Evolution".

Odkrycie pozwala sądzić, że te małe obszary mają nieproporcjonalnie duże ekologiczne znaczenie dla podtrzymywania bioróżnorodności na dużych terenach.

"Zabezpieczenie tych rdzennych obszarów może być kluczowe i powinno stanowić priorytet strategii ochrony przyrody" – mówi współautor analiz, Jose Luis Tella z Doñana Biological Station w Hiszpanii.

Naukowcy przebadali różne biologiczne regiony na całym świecie, analizując gatunki reprezentujące różnorodne formy życia: płazy, ptaki, ssaki, ryby, gady, owady (ważki) i drzewa.

Wzięli pod uwagę ogromne różnice w ich uwarunkowaniach środowiskowych oraz strategiach życiowych — niektóre z badanych gatunki latają, inne pełzają, pływają lub trwale tkwią w jednym miejscu. Naukowcy spodziewali się, że rozmieszczenie gatunków będzie się znacznie różnić w zależności od regionu. Ku swojemu zaskoczeniu wszędzie zaobserwowali jednak ten sam wzorzec. Wskazuje on na ogólny proces, określany jako "filtrowanie środowiskowe". Jest ono uznawane za kluczową teoretyczną zasadę w ekologii, która ma wyjaśniać rozmieszczenie gatunków na Ziemi. Dotychczas jednak brakowało szeroko zakrojonych, "namacalnych" dowodów na jej działanie.

Nowe badanie potwierdza działanie tej zasady w różnych w skali całej planety.

"Nie ma znaczenia, czy czynnikiem ograniczającym jest upał, zimno, susza czy zasolenie. Rezultat zawsze jest taki sam: przetrwają i osiedlą się jedynie gatunki zdolne do tolerowania lokalnych warunków, co prowadzi do przewidywalnego rozmieszczenia życia na Ziemi" – tłumaczy współautorka odkrycia, prof. Manuela González-Suáre.

Według badaczy tak przewidywalne wzorce mogą pomóc prześledzić, w jaki sposób życie różnicowało się na przestrzeni czasu oraz dostarczyć cennych informacji na temat tego, jak różne ekosystemy mogą reagować na globalne zmiany środowiskowe.

Marek Matacz (PAP)

mat/ zan/