Autorem tłumaczenia jest prof. dr hab. Ignacy Lewandowski, filolog klasyczny związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Książka ukazała się w ramach serii „Biblioteka klasyków nauki”.

Na początku zamieszczono bardzo obszerny wstęp i ciekawy komentarz, liczący około 60 stron, przygotowany przez prof. dr hab. Jarosława Włodarczyka z Instytutu Historii PAN w Warszawie oraz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Prof. Włodarczyk specjalizuje się w historii astronomii. We wstępie przedstawione są m.in. kulisy wydania tej pozycji oraz kontekst historyczny.

Z kolei sam tekst „Narratio prima” został wzbogacony licznymi przypisami zawierającymi dodatkowe informacje o kwestiach technicznych ówczesnej astronomii, tle historycznym i wyjaśniającymi sprawy, które mogą być niezrozumiałe dla współczesnego czytelnika.

Ponadto, przy wsparciu Fundacji Nicolas Copernicus i środków z Unii Europejskiej, wydano reprint oryginalnego dzieła Retyka, dołączając wstęp w języku angielskim.

Dzieło Mikołaja Kopernika „De revolutionibus...” (O obrotach...), w którym przedstawił swój heliocentryczny model budowy Układu Słonecznego, zostało wydane w 1543 roku w norymberskiej oficynie Johannesa Petreiusa. To jedno z najsłynniejszych dzieł naukowych w całej historii było jednak poprzedzone swoistego rodzaju zapowiedzią, bowiem w 1540 roku w Gdańsku ukazała się książka „Narratio prima”, czyli „Relacja pierwsza z ksiąg O Obrotach Mikołaja Kopernika”. Rok później przedrukowano ją także w Bazylei oraz ukazały się kolejne wydania, do początku lat 20. XVII wieku łącznie pięć, czyli nawet więcej niż samego dzieła Kopernika (które miało do tamtego czasu trzy wydania).

Zapowiedź dzieła Kopernika napisał jego jedyny uczeń, Jerzy Joachim Retyk, który odegrał też bardzo dużą rolę w przekonaniu swojego mistrza do publikacji „De revolutionibus”. Retyk zawiózł rękopis dzieła Kopernika do drukarni w Norymberdze i nadzorował początkowe etapy druku. Drugie wydanie „De Revolutionibus”, które ukazało się w 1566 roku, posiadało dołączony tekst Retyka „Narratio Prima”.

Jak czytamy we wstępie do najnowszego polskiego wydania książki Retyka: „Co ciekawe, choć książka, jak się przekonamy, nie jest pozbawiona akcentów osobistych – napisał ją dobrze wykształcony, obyty już w świecie młody uczony Jerzy Joachim Retyk – powstała przecież pod okiem Kopernika, w czasie pobytu jedynego ucznia fromborskiego astronoma na Warmii i Ziemi Lubawskiej. Mamy więc prawo sądzić, że tekst uzyskał placet autora >>De revolutionibus<<. Co więcej, Relacja była pisana w tym samym czasie, w którym Kopernik przygotowywał do druku ostateczną wersję swojego dzieła – już ta jedna okoliczność uświadamia nam, jak ważna dla historii nauki jest książka Retyka\".

Pierwszą próbę przekładu „Narratio prima” na języki nowożytne podjął Jan Baranowski, dyrektor Obserwatorium Warszawskiego w roku 1854, nie był to jednak pełny przekład. Obecny, najnowszy przekład, oparty jest o pierwsze gdańskie wydanie „Narratio prima”, z uwzględnieniem korekty dostrzeżonych później błędów (co oznaczono w przypisach).

Dodatkowo książka zawiera na końcu obszerny spis bibliografii prac historyków nauki z całego świata dotyczącej zagadnienia. (PAP)

cza/ mrt/