Powstanie nowej serii wydawniczej możliwe jest dzięki dofinansowaniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH). Ostatnie publikacje ukażą się drukiem w 2015 roku.

„Celem projektu jest sięgnięcie do bogatych zasobów materiałów ze stanowisk archeologicznych badanych wykopaliskowo przez Instytut Historii Kultury Materialnej (od roku 1992 Instytut Archeologii i Etnologii) Polskiej Akademii Nauk. Jest to istotne zwłaszcza w dobie zmniejszenia intensywności prac wykopaliskowych, co jest zgodne z obecnymi wytycznymi konserwatorskimi” – wyjaśnia PAP prof. Zofia Sulgostowska, kierownik projektu i jednocześnie redaktor serii.

Środki z NPRH przeznaczono nie tylko na publikacje, ale również na wykonanie szeregu nowoczesnych analiz specjalistycznych zabytków pozyskanych w czasie badań wykopaliskowych oraz na badania środowiskowe. Stosowane są analizy paleobotaniczne (badanie szczątków roślinnych), archeozoologiczne (badanie pozostałości zwierzęcych), traseologiczne (badanie śladów użycia), petrograficzne (badanie rodzajów kamieni), badania składu chemicznego ceramiki i metali. Naukowcy wykonują również analizy pod kątem uściślenia chronologii znalezisk, dzięki poddaniu materiałów organicznych analizie radiowęglowej (w tym AMS).

„Wszystkie z zastosowanych metod umożliwią uzyskanie nieznanych do tej pory danych. W ten sposób w pełniejszy sposób zrekonstruujemy obraz życia dawnych społeczeństw” – uważa prof. Sulgostowska.

Wszystkie osiem tomów z serii dotyczy badań osadnictwa na obecnych terenach Polski (m.in. Warmia, Mazowsze i Podlasie, Lubelszczyzna oraz Wyżyna Sandomierska) począwszy od epoki paleolitu i ówczesnych społeczności łowiecko-zbierackich po okres nowożytny. Niektóre ze stanowisk opisanych w publikacjach objęto wykopaliskami kilkadziesiąt lat temu, jednak dotychczas nie doczekały się kompleksowych studiów.

„Opracowanie tych istotnych źródeł archeologicznych stwarza szansę na udział w tym przedsięwzięciu, przynajmniej częściowy, badaczy prowadzących wówczas prace wykopaliskowe. Jednocześnie uczestnictwo młodych badaczy w pracach nad materiałem z poszczególnych stanowisk pozwoli na zachowanie, tak istotnej dla nauk humanistycznych, ciągłości pokoleń” – przekonuje prof. Sulgostowska.

W projekt są zaangażowani naukowcy z kilku ośrodków IAE PAN, a także z innych instytucji związanych z badaniami nad przeszłością ziem polskich, w tym wielu specjalistów z zakresu nauk przyrodniczych.

Dwie monografie zostaną opublikowane w językach obcych. W języku angielskim – tom dotyczący najstarszego osadnictwa paleolitycznego i mezolitycznego w Całowaniu koło Warszawy. Natomiast w języku niemieckim ukaże się monografia osady z okresu wędrówek ludów w Tumianach koło Olsztyna. W pozostałych sześciu monografiach opublikowanych w języku polskim zamieszczone będą streszczenia w języku angielskim.

Opublikowany właśnie pierwszy tom z serii zatytułowany "Późnośredniowieczne i wczesnonowożytne naczynia białe z Solca nad Wisłą" autorstwa dr Magdaleny Bis prezentuje specyficzną grupę wyrobów garncarskich, charakterystycznych dla małego miasta w Rzeczpospolitej przedrozbiorowej, z okresu od końca XIV do połowy XVI wieku. Analizowany przez archeologa zbiór białej ceramiki liczy prawie trzydzieści tysięcy fragmentów. Praca skupia się na charakterystyce soleckich naczyń białych. Obejmuje zagadnienia z zakresu ich morfologii i technologii, w tym badania nad rodzajami, formami i rozmiarami, jak również nad recepturą mas garncarskich, techniką wykonania i zdobienia. Zaprezentowano również analizy makroskopowe i laboratoryjne ceramiki. Autorka podjęła się próby określenia przeznaczenia poszczególnych naczyń w gospodarstwach domowych.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/