Niezwykłe kamienne łuki spotykane na przykład w Parku Narodowym Arches (stan Utah, USA) mogły powstać dzięki fizycznym właściwościom piaskowca – informuje pismo „Nature Geoscience”.
Piaskowiec to skała osadowa, złożona z twardych, najczęściej kwarcowych ziaren połączonych drobniejszym materiałem.
Naturalne „rzeźby” z piaskowca – takie jak smukłe kolumny czy ogromne kamienne łuki w zachodnich stanach USA - wydają się być dziełem ludzkich rąk lub działających na skały o zróżnicowanej wytrzymałości skomplikowanych procesów geologicznych z udziałem wiatru i wody.
Według oficjalnych źródeł łuki w parku Arches powstały dzięki odpadaniu fragmentów skały na skutek powtarzających się cykli zamarzania i odtajania wody w szczelinach łatwo nasiąkającej wodą skały. Jak jednak twierdzi Jiri Bruthans z Uniwersytetu Karola w Pradze (Republika Czeska) do powstania łuku przyczynia się kształtujące proces erozji obciążenie działające na bryłę piaskowca.
Zespół Bruthansa umieścił obciążniki na blokach piaskowca. Powstałe w ten sposób naprężenia doprowadziły do zazębiania się poszczególnych ziaren piaskowca, zwiększając jego wytrzymałość.
Następnie kamienne bloki umieszczone zostały w wodzie, aby naśladować działanie erozji. Boczne części brył rozpadały się pozostawiając coraz cieńszą kolumnę poniżej szerszej, ciężkiej części szczytowej. Im cieńsza była kolumna, tym większy nacisk wywierała górna część na każdy centymetr jej przekroju, co jeszcze bardziej klinowało względem siebie poszczególne ziarna. Na pewnym etapie nacisk był tak duży, że kolumna stawała się odporna na dalszą erozję.
Gdy naukowcy poddali działaniu obciążeń i erozji bloki z pęknięciami i innymi niedoskonałościami, zamiast kolumn powstawały w piaskowcu jamy, łuki i inne formy.
Przeprowadzone w rezerwacie Arches badania łuków skalnych, które zawaliły się przed tysiącami lat wykazały, że ich pozbawione nacisku pozostałości bardzo łatwo ulęgają erozji. (PAP)
pmw/ krf/
