Profesor Marek Żukowski z Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego Nagrodę FNP otrzymał za badania wielofotonowych stanów splątanych, które doprowadziły do sformułowania przyczynowości informacyjnej jako zasady fizyki. "Prowadzi badania, które poszerzają nasze rozumienie praw mechaniki kwantowej. Laureat Nagrody FNP stosuje jej aparat teoretyczny do planowania eksperymentów pozwalających testować fundamentalne zasady opisujące relacje pomiędzy obserwatorem i aktem obserwacji zjawisk fizycznych" - uzasadnia Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.

Profesor Marek Żukowski wraz ze współpracownikami opracował serię eksperymentów kwantowo-optycznych, testujących tzw. nierówności Bella, a także wyprowadził nowe nierówności tego typu. Przeprowadzone testy dają wyniki zgodne z fundamentalnymi założeniami teorii kwantowej i potwierdzają poprawność tzw. ortodoksyjnej interpretacji mechaniki kwantowej.

Konsekwencją tych badań było sformułowanie przez prof. Żukowskiego i jego współpracowników nowej zasady fizyki: informacyjnej przyczynowości. Opiera się ona na założeniu, że wiadomość nie może zawierać dostępu do większej ilości informacji - mierzonej w bitach - niż ilość informacji w niej zawarta. Ta zasada umożliwia ścisłe określenie maksymalnej wartości korelacji kwantowych. Dzięki temu może być jednym z elementów zbioru podstawowych zasad fizycznych prowadzących do rekonstrukcji teorii kwantowej.

Wyniki badań prof. Żukowskiego dotyczące współzależności splątanych fotonów nie mają znaczenia jedynie teoretycznego. Ich efektem jest rozwój interferometrii wielofotonowej, będącej podstawą eksperymentalnych realizacji prototypów przyszłych kwantowych technologii informacyjnych - jak np. kwantowej teleportacji czy kwantowej kryptografii.

Prof. Marek Żukowski urodził się w 1952 roku w Gdyni. Jest absolwentem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. Pracę doktorską obronił w roku 1983 r., w 1995 r. uzyskał habilitację na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a 2003 r. otrzymał tytuł profesora. Od 1976 r. pracuje na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1996-2005 był kierownikiem Zakładu Optyki Kwantowej w Instytucie Fizyki Teoretycznej i Astrofizyki UG, od 2005 r. jest dyrektorem tego Instytutu.

Jest profesorem wizytującym wielu zagranicznych uczelni: Uniwersytetu w Innsbrucku, w Wiedniu, w Tsinghua University w Pekinie. Gościł również na Uniwersytecie w Singapurze, a także w wielu innych instytucjach naukowych w Europie i na świecie. Obecnie jest profesorem wizytującym Chińskiej Akademii Nauk. Był stypendystą Wenner Gren Foundation w Sztokholmie i członkiem grupy założycielskiej Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku oraz rady naukowej Krajowego Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej (FAMO) przy UMK. Od 2002 r. jest członkiem redakcji „International Journal of Quantum Information”.

Napisał około 140 prac opublikowanych w najlepszych czasopismach naukowych, w tym kilka w „Nature”. Wypromował sześciu doktorów. Czterokrotnie otrzymał indywidualną nagrodę Ministra Edukacji Narodowej (1983, 1994, 2000, 2007) oraz trzykrotnie - nagrodę Rektora Uniwersytetu Gdańskiego (1993, 1998, 2005). Jest laureatem stypendium Fundacji Batorego (1988) oraz subsydium profesorskiego „Mistrz” FNP (2003).

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/