„Przedstawiona rekonstrukcja jest hipotetycznym założeniem bazującym na zachowanych strukturach, analogicznych budowli zarówno ze stanowiska w Tell el-Farcha, jak i innych centrów browarniczych w Górnym Egipcie” – zastrzega archeolog.

Instalacja składa się z trzech gniazd na kadzie i mierzy około 3,4 na 4 m. Cała struktura, przypominająca w planie trójlistną koniczynę, otoczona była murem o wysokości dochodzącej do 60 cm. Gniazda na kadzie oddzielone były od siebie również niskimi, wąskimi ścianami.

W celu ustabilizowania samych naczyń służących do warzenia piwa zastosowano bazę w postaci bryły glinianej, która otoczona została glinianym pierścieniem o wyraźnej przerwie.

„Tego typu rozwiązanie służyło prawdopodobnie dla uzyskania lepszej cyrkulacji powietrza, co z kolei pozwalać mogło na lepszą kontrolę nad utrzymaniem stałej temperatury. Tak przygotowana podstawa otaczana była przeważnie dwoma koncentrycznymi rzędami cegieł o D-kształtnym przekroju, mających na celu podtrzymanie kadzi” – wyjaśnia Karolina Rosińska-Balik.

Rekonstrukcję trójwymiarową browaru przeprowadzono w kilku etapach. Pierwszym krokiem było przygotowanie linearnych rysunków pozwalających uchwycić faktyczny stan zachowania obiektu zaraz po odkryciu. Etap ten polegał na wprowadzeniu oryginalnego rysunku terenowego do przestrzeni komputerowej. Rysunek komputerowy w odpowiedniej skali posłużył jako baza do utworzenia trójwymiarowej kopii browaru. Następnym etapem wirtualnego odbudowania struktury było odtworzenie podstawowego budulca wykorzystanego do wzniesienia kompleksu. Jak wyjaśnia badaczka, tym materiałem były trzy rodzaje cegieł wykonanych z mułu połączonego z sieczką i poddane wypałowi.

„Tak przygotowane trójwymiarowe cegły umożliwiły rozpoczęcie kolejnego etapu rekonstrukcji. Praca prowadząca do stworzenia wirtualnego modelu była żmudnym procesem układania pojedynczych cegieł, niemalże jak podczas realnej budowy. Dla większej przejrzystości i jasności przedstawionej struktury, zdecydowałam się na tylko częściowe wzniesienie maksymalnych wymiarów ścian, a także zaledwie jednej kompletnie zrekonstruowanej kadzi” – mówi doktorantka.

Pozostałe gniazda przedstawione zostały w różnych stadiach, co pozwoliło na pokazanie wszystkich detali związanych z ich konstrukcją. Tak powstały model w kolejnej fazie uzyskał odpowiednie połączenie z specjalnie przygotowanymi przedstawieniami materiałów, co nadać miało bardziej realistyczny charakter rekonstrukcji. Ostatnim krokiem do uzyskania wizualizacji trójwymiarowo przedstawionego browaru było wykonanie odpowiednich ujęć – z kilku punktów widzenia.

„Przez wieki piwo było da Egipcjan podstawowym i głównym artykułem spożywczym. Najstarszym zapisem wspominającym piwo jest lista darów grobowych znajdująca się na steli w grobowcu z III dynastii należącego dla Sekherhabau – liczy zatem prawie 5 tys. lat, a dzięki naszym wykopaliskom wiemy, że tradycja te sięga jeszcze głębiej w dzieje Egiptu” – dodaje Rosińska-Balik.

Najstarszy jak dotąd zlokalizowany browar położony jest również w Egipcie - na stanowisku Hierakonpolis i łączony jest z kulturą Nagada. W przypadku browarów odkrytych przez Polaków, używała ich lokalna ludność określana przez archeologów jako kultura Dolnoegipska. To pierwsza znalezione założenia browarnicze należące do tej społeczności.

Stanowisko Tell el-Farcha badane jest od piętnastu lat przez Polską Ekspedycję do Wschodniej Delty Nilu kierowaną przez prof. Krzysztofa Ciałowicza z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr. Marka Chłodnickiego z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Osada funkcjonowała w tym miejscu przez blisko 1000 lat (ok. 3700 – 2700 lat p.n.e.). Najpierw był to silny ośrodek lokalnej kultury Dolnoegipskiej, następnie ważne centrum władzy w okresie formowania się zjednoczonego państwa egipskiego. Do najcenniejszych znalezisk polskich archeologów należą złote figury przedstawiające prawdopodobnie władcę i jego syna, depozyt świątynny zawierający między innymi wysokiej klasy figurki ludzkie wykonane z kości słoniowej, pieczęcie cylindryczne, wyroby z kości, kamienia, krzemienia, miedzi i złota.

PAP – Nauka w Polsce

szz/ agt/