Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego decyzję o przyznaniu uczonemu tytułu doktora honoris causa podjął ostatniego dnia października 2012 roku.

Prof. Żylicza najwyższą godnością akademicką uhonorowano za „znaczące osiągnięcia naukowe, w szczególności związane z odkryciem białek szoku termicznego, wykazanie specyficznej roli jednego z białek w ochronie oraz reaktywacji denaturowanej wcześniej polimerazy RNA, enzymu kluczowego w ekspresji genów, opisanie roli białek opiekuńczych w modulacji aktywności białek pełniących rolę supresorów nowotworowych” – czytamy w uchwale Senatu UJ.

Uczonego doceniono również za działalność organizacyjną i popularyzatorską na rzecz nauki polskiej w kraju i na świecie, w tym pracę w Komitecie Badań Naukowych oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej; zaangażowanie w rozwój szkolnictwa wyższego i propagowanie dobrego imienia Polski i polskich ośrodków akademickich.

Prof. dr hab. Maciej Żylicz od 2005 r. jest prezesem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Od lat bierze aktywny udział w reformowaniu nauki polskiej. Od 1999 r. jest zatrudniony jako profesor i kierownik Zakładu Biologii Molekularnej w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.

Prof. Żylicz stał się pionierem badań nad białkami szoku termicznego, czyli białkami opiekuńczymi, inaczej chaperonowymi. Wiadomo, że pełnią niezwykle ważną rolę w kluczowych procesach fizjologicznych komórki.

Tematyka jego prac jest ważna zarówno dla podstawowych badań biologicznych, jak i zastosowań medycznych. Wyniki badań naukowca doprowadziły innych autorów do opracowania nowego typu szczepionek przeciwnowotworowych oraz opracowania metody spowalniania negatywnych symptomów wybranych chorób neurodegeneracyjnych.

Kiedy uczony zaczynał badać białkach szoku termicznego, wiedziano o nich bardzo niewiele. Zwróciły uwagę, kiedy okazało się, że są to białka powszechnie występujące we wszystkich organizmach, niezbędne dla przeżycia nie tyko w warunkach stresowych i silnie zachowane w ewolucji.

Białka opiekuńcze okazały się być niezwykle ważne nie tylko w replikacji, ale także w tworzeniu i modulowaniu struktury innych białek, w transporcie białek w komórce, w sygnalizacji komórkowej i regulacji genów. Wadliwe funkcjonowanie tych białek może prowadzić do ciężkich schorzeń takich jak choroby nowotworowe czy neurodegeneracyjne, np. choroba Parkinsona czy Alzheimera.

Badania naukowe prof. Żylicza zostały wyróżnione nagrodami: Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Premiera RP oraz Prezesa PAN. Badacz jest także laureatem nagrody Heweliusza przyznawanej przez Prezydenta Gdańska.

Uczony jest autorem blisko 90 prac naukowych cytowanych w literaturze światowej (ponad 5500 cytowań). W Polsce wypromował 15 doktorów. Sześciu z jego najbliższych współpracowników uzyskało tytuł profesora. Jest też członkiem rzeczywistym PAN, członkiem Niemieckiej Akademii Nauk - Leopoldina, Academia Europae i Europejskiej Akademii Badań nad Rakiem oraz członkiem korespondencyjnym Polskiej Akademii Umiejętności.

Tytuł doktora honoris causa przyznały mu również Uniwersytet Wrocławski i Uniwersytet Gdański.

Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa odbędzie się w środę 9 stycznia 2013 r. o godz. 12 w Auli Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego.

PAP – Nauka w Polsce

ekr/ mrt/