Profesor nauk przyrodniczych, psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności jest kandydatem - w kategorii Naukowiec/Instytucja naukowa - w VIII edycji konkursu "Popularyzator Nauki", organizowanego przez serwis Nauka w Polsce PAP oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Wykłady prof. Vetulaniego przyciągają rzesze ciekawskich, a liczne wywiady z naukowcem i jego artykuły w prasie czy wpisy na blogu „Piękno neurobiologii” cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Profesor działalność popularyzatorską potrafi połączyć z działalnością naukową - jest cenionym naukowcem, a jego publikacje w prestiżowych czasopismach są wielokrotnie cytowane przez ekspertów.

Jak w rozmowie z PAP przyznał prof. Vetulani, godzenie pracy naukowej z popularyzacją nauki jest korzystne, choć nie jest łatwe. "Żeby zdobyć wiedzę i popularyzację realizować, moim zdaniem konieczna jest normalna, pełna praca naukowa. Porządny popularyzator musi być prawdziwym naukowcem" – uważa Vetulani i opowiada, że w jego życiu są pewne okresy, kiedy częstsza jest popularyzacja, a w innych okresach z kolei więcej energii poświęca badaniom naukowym.

Kandydat opowiada, że gdy jakiś naukowiec już wiedzę zgromadzi, przekazuje ją zwykle innym - przede wszystkim swoim kolegom po fachu, ale sposób, w jaki to komunikuje może być zamknięty dla szerokiego ogółu. A popularyzatorzy odczuwają wtedy pewien niedosyt. "Ja np. wiem, że tam (w laboratoriach - przyp. PAP) wymyślono rzeczy tak fascynujące, że wszyscy powinni o tym wiedzieć" - przyznaje i dopowiada, że popularyzacja nauki jest jedną z jego życiowych pasji.

Prof. Vetulani wyjaśnia, że popularyzując wiedzę, naukowiec musi rozwijać się, zdobywać wiedzę i utrwalać ją, bo "nauka szybko pędzi naprzód". Jak podkreśla, praca popularyzatora zmusza do zapoznania się z różnymi dziedzinami wiedzy. "Nie jest się już wtedy specjalistą w jednej dziedzinie, widzi się różne aspekty badań i ich możliwości aplikacyjne" - opowiada.

Badacz już w latach 60. publikował teksty popularnonaukowe w czasopiśmie "Wszechświat". Przez 21 lat (1981-2002) był redaktorem naczelnym tego najstarszego polskiego czasopisma popularno-naukowego. Jak przyznaje w rozmowie z PAP, w prowadzeniu czasopisma pomógł mu... stan wojenny, w czasie którego wstrzymano wydawanie czasopisma. Dzięki temu popularyzator zyskał czas, aby przemyśleć wizję czasopisma i opracować jego nową linię. Obecnie badacz jest zastępcą przewodniczącego rady redakcyjnej tego magazynu.

Uczony wciąż publikuje w czasopismach popularnonaukowych ("Wszechświat", "Wiedza i Życie", "Charaktery"). Jego artykuły i wywiady z nim ukazują się też w prasie opiniotwórczej ("Przegląd", "Newsweek", "Tygodnik Powszechny", "Przekrój", "Gazeta Wyborcza"). Naukowiec bywa też gościem programów telewizyjnych i radiowych.

"Jest to wybitny i wciąż niezmiernie aktywny popularyzator nauki. Aktywność popularyzatorska Vetulaniego jest nadzwyczaj bogata i cieszy się bardzo dobrym przyjęciem przez publiczność. Jego wykłady na Tygodniu Mózgu gromadzą do 1000 słuchaczy. Do opisania całości działań popularyzatorskich Kandydata trzeba by całej książki" – pisze Barbara Paniec w imieniu zespołu naukowców z Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, którzy zgłosili profesora do konkursu „Popularyzator Nauki 2012”.

Prof. Vetulani prowadzi też blog naukowy "Piękno Neurobiologii" http://vetulani.wordpress.com , który od czerwca 2010 r. był oglądany prawie 300 tysięcy razy. Na swoim blogu badacz komentuje aktualne odkrycia w neurobiologii i ich znaczenie dla społeczeństwa. Wpisy komentowane są na jego facebookowym fanpage\'u, który zgromadził już ok. 3 tys. fanów.

Poza zajęciami na uczelniach (UJ, CMUJ, UJP2 i macierzystej MWS im J. Dietla) daje wykłady w ramach Tygodnia Mózgu, Festiwalu Nauki, Seminarium PAU. Naukowiec promuje też wiedzę neurobiologiczną przez estradę. Wraz z piosenkarzem i poetą Leszkiem Długoszem przygotował koncert "Rozumie mój - Pieśń i poezja z komentarzem neurobiologicznym” (powtórzony trzykrotnie). Regularnie występuje z krótkim felietonikami neurobiologicznymi w kabarecie „Gadający Pies” (dotychczas 10 wystąpień).

Naukowiec z wykładami zapraszany był na TEDx Kraków (2011 i 2012) – prestiżową imprezę międzynarodową, której wykłady są publikowane w internecie.

Wśród książek w jego dorobku znalazły się: "Dzień dzisiejszy i jutro neurobiologii", „Jak usprawnić pamięć” czy "Piękno neurobiologii” . W 2011 roku profesor został laureatem Nagrody Krakowska Książka Miesiąca za publikację "Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice".

Działalność popularyzatorska prof. Vetulaniego ma w dużej mierze charakter honorowy. Jak zaznaczają rekomendujący go naukowcy z krakowskiego oddziału PAN, badacz łączy w sobie doświadczenie uczonego i młodzieńczy entuzjazm naukowy. Od ponad 50 lat istotną rolę w polskim życiu naukowym jako uczony (ponad 230 publikacji w Medline, ponad 4600 cytowań), a od ostatnich lat 30 wysuwa się też na czoło popularyzatorów wiedzy przyrodniczej, a jego działalność w tym kierunku wciąż się rozwija.

Jakie wskazówki prof. Vetulani dałby innym popularyzatorom? "Nie należy starać się przekazywać informacji, tylko dzielić się swoją wiedzą. To jest połowa sukcesu" - uważa. Dodaje, że ważny jest też bezpośredni kontakt z ludźmi. Zdaniem Vetulaniego popularyzator powinien szanować odbiorcę, a nie starać się zabłysnąć swoją wiedzą czy mądrością. Warto, żeby traktował ludzi jako partnerów w dyskusji. Podkreśla, że w czasie wykładów dzieci mają często kapitalne spostrzeżenia i zadają niezwykle ciekawe pytania. "Trzeba kochać słuchacza" - kończy.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ lt/