Jedna ze stosowanych przez ludzi od tysięcy lat form pigmentu, ochra, to niewiele więcej, jak barwny kurz. Może być żółta, czerwonawa lub brązowa, a odcień zawdzięcza zawartości tlenku żelaza.

W naturze występuje jako proszek, ale łącząc ją z innymi składnikami dawni ludzie. Później ochra służyła też do konserwacji skór i do barwienia wyrobów uzyskiwali miksturę do barwienia ciał, np. przed rytuałami, i posypywania pochówków artystycznych.

Ludzie znają ochrę od dawna. Większość dotychczasowych dowodów na jej wykorzystywanie dotyczy jednak najwyżej ostatnich 60 tys. lat. Teraz okazało się, że ludzie znali ochrę - umieli ją przygotowywać i przechowywać - nawet 100 tys. lat temu.

Właśnie tyle lat może mieć pracownia kosmetyczna lub warsztat, w którym dawni mieszkańcy Afryki wytwarzali, mieszali i przechowywali ochrę. W jaskini Blombos na terenie RPA natknął się na niego Christopher Henshilwood z Instytutu Ewolucji Człowieka na University of the Witwatersrand w Johannesburgu i jego współpracownicy.

Podłogę warsztatu zaściełały kamienne tłuczki i ucieraki. Były tam również dwie muszle ślimaków morskich, służące jako pojemniki na czerwony, bogaty w ochrę proszek.

"Jesteśmy przekonani, że proces wytwarzania wymagał pocierania kawałków ochry o płytki kwarcytu, co pozwalało uzyskać drobny, czerwony pył. Płatki ochry ucierano z kwarcem, kwarcytem, po czym łączono z podgrzanymi, utartymi kośćmi, węglem, pokruszonymi kamieniami i płynem. Później miksturę nakładano do muszli ślimaków morskich i delikatnie mieszano. Do mieszania służyła prawdopodobnie kość, podobnie jak do wyjmowania mieszanki z muszli" - opowiada Henshilwood.

Na podstawie nowego odkrycia naukowcy wnioskują, że już tak dawno temu mieszkańcy Afryki posiadali podstawową wiedzę chemiczną i potrafili na dłuższą metę planować.

Zdaniem Henshilwooda, zdolność wczesnych Homo sapiens do mieszania i przechowywania ochry musiała też reprezentować ważny krok w ewolucji myślenia. Odkrycie warsztatu dowodzi, "że ludzie posiadali pojęciową zdolność do pozyskiwania, łączenia i przechowywania substancji, które potem prawdopodobnie służyły podczas praktyk społecznych" - podkreśla badacz.

Naukowcy nie twierdzą jednoznacznie, jak używano ochry z jaskini. "W środkowym okresie epoki kamienia mogła być stosowana do symbolicznego ozdabiania ciał i ubrań" - sugeruje Henshilwood. 

PAP - Nauka w Polsce

zan/ agt/bsz