Do niedawna leśnicy nie dysponowali substancjami na bazie feromonów, które pozwalałyby monitorować i ograniczać populację tego szkodnika. Feromony są związkami lotnymi, wydzielanymi przez rozmaite organizmy po to, by się komunikować. Związki te pełnią różne zadania - najczęściej sygnalizują samcom obecność samic lub wskazują na obfitość pożywienia. Mogą też ostrzegać. Wiedzę na temat feromonów od dawna wykorzystuje się w leśnictwie.

Feromonowe pułapki na owady pozwalają w prosty sposób monitorować, ograniczać lub zwalczać różne szkodniki.

"Feromony występują w środowisku w skrajnie małych stężeniach, dlatego ich stosowanie jest wyjątkowo ekologiczne i ekonomiczne" - podkreśla dyrektor Zakładu Doświadczalnego CHEMIPAN Instytutu Chemii Fizycznej PAN w Warszawie, dr hab. Jerzy Raczko. Jego instytucja co roku dostarcza leśnikom w całej Polsce kilkadziesiąt tysięcy pułapek feromonowych do monitorowania populacji brudnicy mniszki. We wszystkich łącznie znajduje się zaledwie 12 g. feromonu.

Teraz naukowcy z CHEMIPAN-u poinformowali o opracowaniu nowej substancji feromonowej, która okazała się skutecznie wabić bukowca i inne, blisko z nim spokrewnione szkodniki. Substancję testowano w zeszłym roku w lasach na terenie Niemiec (gdyż naukowcy opracowali ją na zlecenie niemieckiej firmy). "Wyniki badań przeprowadzonych przez naszych niemieckich kolegów okazały się wyjątkowo miłą niespodzianką" - zauważa Raczko. Nowy preparat skutecznie wabił nie tylko drwalnika bukowca, ale i chrząszcze z pozostałych, pokrewnych mu gatunków.

Pułapkę feromonową opracowano dzięki doświadczeniom z substancją do wabienia szkodnika sosen. W Polsce najwięcej mamy lasów sosnowych, dla których zagrożeniem jest żerujący na drzewach iglastych krewniak bukowca, drwalnik paskowany. Zwalcza się go już od dawna. I to właśnie substancja stosowana do wabienia szkodnika sosen posłużyła teraz jako podstawa do stworzenia nowego feromonu, opracowanego z myślą o przywabianiu drwalnika bukowca.

Skuteczność nowej substancji sprawdzali eksperci z Politechniki Drezdeńskiej. Testy przeprowadzili w lasach (nieopodal Lipska, Drezna i Wermsdorfu), składających się z buków, dębów i jesionów. Zainstalowane tam pułapki feromonowe wypełniły się nie tylko drwalnikami: bukowcami i paskowanymi, ale również drwalnikami znaczonymi. Nowy preparat okazał się skuteczny na wszystkie gatunki chrząszczy z rodzaju Trypodendron - podkreślają naukowcy.

Rozmieszczenie w lasach nowego preparatu wabiącego drwalniki pozwoli dokładniej wyznaczać terminy rozpoczęcia i kulminacji tzw. rójek szkodników. Pułapki umożliwiają też ocenę skali występowania szkodników, co pozwala skuteczniej monitorować drzewostany i lepiej zapobiegać szkodom. 

PAP - Nauka w Polsce

zan/ agt/bsz