Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.

Asumpt do szeroko zakrojonych badań, obejmujących obszar około 50 ha, dała deklaracja wsparcia finansowego przez samorząd i prezydenta miasta Radomia - Andrzej Kosztowniaka. W projekcie od strony archeologicznej uczestniczą: Instytut Archeologii UW i Instytut Archeologii UKSW oraz Instytut Geografii UW. Całość koordynuje Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Nadzór naukowy pełni dyrektor ostatniej wymienionej placówki, prof. Andrzej Buko. Funkcję głównego koordynatora ds. naukowych pełnił aż do nagłej śmierci w 2010 roku, wybitny mediewista prof. Marek Dulinicz.

Wszystkie działania związane są z projektem utworzenia w dolinie rzeki Mlecznej parku kulturowego o charakterze rekreacyjnym. Docelowo ma się on składać z dwóch stref - skansenu archeologicznego w postaci zrekonstruowanych średniowiecznych zabudowań i "zielonych płuc Radomia", czyli terenu rekreacyjnego dla mieszkańców i turystów.

W książce znajduje się kilkanaście artykułów traktujących o dziejach Radomia i najbliższych okolic pióra członków zespołu badawczego, jak i innych naukowców. Do najbardziej intrygujących ustaleń należy z pewnością przypuszczenie na temat ciągłości osadniczej najstarszej osady w Radomiu od IX do końca XIII wieku, co miały wykazać badania Ewy Kierzkowskiej-Kalinowskiej.

"Jeżeli hipoteza ta jest prawdziwa, mielibyśmy rzadki na ziemiach polskich przypadek przejęcia, następnie rozbudowywania przez Piastów ośrodka założonego w epoce przedpaństwowej" - piszą we wstępie prof. Andrzej Buko i prof. Dariusz Główka.

Tom otwiera bardzo zwięzłe wprowadzenie w dzieje Radomia autorstwa prof. Henryka Samsonowicza. Szczególną uwagę zwracają liczne pytania naukowca odnoszące się do dziejów Radomia, a które często pozostają bez odpowiedzi. Zdaniem mediewisty, zmierzenie się z nimi może stanowić ważny wkład do wiedzy ogólniejszej, nie tylko odnoszącej się do historii miasta, ale roli Radomia na tle wydarzeń w skali całego kontynentu.

Dalsze artykuły poświęcone są szerokiemu zagadnieniu dziejów wczesnośredniowiecznego Mazowsza, problematyce przynależności historycznej i osadnictwu ziemi radomskiej oraz topografii najstarszego Radomia na tle innych ośrodków wczesnopolskich.

Na uwagę, w kontekście działalności obecnie powołanego zespołu badawczego, zasługuje artykuł "Archeologia Radomia - dzieje badań", pióra Elżbiety Skubichy. Mimo że obszar grodziska Piotrówka był kilkukrotnie przedmiotem badań, to od kilku dekad od ich zakończenia nie doczekały się całościowej publikacji.

Najważniejszą część książki stanowi prezentacja najnowszych wyników interdyscyplinarnych badań, które poprzedzono kwerendą biblioteczną. Działania w terenie składały się z trzech etapów - badań nieinwazyjnych (paleogeograficznych i geofizycznych), prac wykopaliskowych i szczegółowej analizy fragmentów naczyń ceramicznych z poprzednich projektów badawczych (z lat 1969-1970) i obecnie trwającego. Trzon ekipy badawczej stanowią dr hab. Krzysztof Misiewicz, dr Piotr Szwarczewski i Maciej Trzeciecki.

Zbiór artykułów zamykają publikacje opisujące koncepcję zagospodarowania doliny rzeki Mlecznej pod park kulturowy oraz artykuł o europejskich doświadczeniach w tej materii.

Wydawnictwo sfinansowała Gmina Miasta Radom na podstawie umowy o współpracy naukowej z IAiE PAN w zakresie prowadzenia działalności badawczo-edukacyjnej na terenie projektowanego Parku Kulturowego "Mleczna".

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/