Joan Edwards trafiła do księgi rekordów Guinnessa, jako odkrywczyni najszybciej na świecie otwierającego się kwiatu. Odkrycia dokonała z pomocą fizyka Dwighta Whitakera oraz pożyczonej kamery, zapisującej do 500 000 klatek na sekundę w pętli trwającej kilka sekund.

Jak ujawniło nagranie, kwiaty derenia kanadyjskiego (Cornus canadensis) otwierają się w czasie krótszym niż pół milisekundy. Wystrzeliwują przy tym pyłek w powietrze, co trwa trzy razy krócej niż opuszczenie lufy przez kulę karabinową. Nic dziwnego, że mający 2,5 milimetra kwiat miota pyłek pionowo na odległość 2,5 centymetra.

Płatki derenia odchylają się w ciągu 0,2 milisekundy, a pręciki wysuwają się, osiągając prędkość 22 kilometrów na godzinę w ciągu 0,5 milisekundy. Oznacza to przyspieszenie 2400 razy większe od ziemskiego, a 800 razy - od przyspieszenia osiąganego przez startujący prom kosmiczny. Wszystko to jest możliwe dzięki wyposażeniu każdego z pręcików mechanizm przypominający dawną machinę oblężniczą - katapultę. Pręciki rosną szybciej od płatków, co prowadzi do naprężeń, które nagle się rozładowują, gdy na płatku usiądzie odpowiednio ciężki owad. Jak dowiodły fachowe obliczenia Whitakera, mechanizm jest idealnie zoptymalizowany - kombinacja sztywności i wymiarów elementów kwiatu idealnie odpowiada potrzebom.

Z kolei mech torfowiec ma kapsułki z zarodnikami, które stopniowo wysychają, zmieniając kształt z kulistego na cylindryczny. Spręża to powietrze wewnątrz kapsułki, co prowadzi do rozrzucającej zarodniki eksplozji. Działa wówczas przyspieszenie rzędu 36 000g, a zarodki rozpędzają się do 82 kilometrów, na godzinę. Rozpędu starcza im na pokonanie przeciętnie 11 centymetrów. W dodatku powstaje przypominający kółko z dymu papierosowego wir powietrzny w kształcie pierścienia, który ułatwia rozprzestrzenianie zarodników w stojącym powietrzu macierzystego bagna.

Kolejnymi bohaterami filmów Edwards i Whitakera mają szansę zostać najstarsze lądowe rośliny - wątrobowce, wyrzucające plemniki na odległość sięgającą, co najmniej 15 centymetrów, a także pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), która miota pyłkiem inaczej niż dereń - oraz wystrzeliwujący nasiona szczawik zajęczy (Oxalis acetosella). PMW

PAP - Nauka w Polsce

krf/bsz