"Bardzo dziwne uczucie mnie ogarnęło, kiedy przeczytałam listy sprzed tylu, tylu lat, nagle stały się protezą pamięci, przypomniały mi różne rzeczy, których nie pamiętałam. Korespondencja Ojca do nas, córek, sięga bardzo dawnych czasów, właściwie można powiedzieć, że samego początku. Zaczyna się od takich karteczek, czy Marysia i Tereska były grzeczne (myśmy wtedy jeszcze nie umiały czytać i pisać), aż do poważnych listów, które zawierają czasem pouczenia" - pisze Maria Iwaszkiewicz w słowie wstępnym do publikacji. Jak podkreśla, widać w tych listach wielkie uczucie. "Ojciec był bardzo dobrym ojcem. () Opisywał w listach całe nasze życie" - dodaje Maria Iwaszkiewicz.

Czytając listy Jarosława Iwaszkiewicza na chwilę stajemy się również domownikami na Stawisku. Wchodzimy do domu, którego atmosferę, daleką nieraz od sielanki, kształtowały indywidualności wszystkich jego mieszkańców: Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów, ich córek, wnuków, bliższych i dalszych krewnych, przyjaciół-artystów. "Listy do córek" Jarosława Iwaszkiewicza są jak ten dom i ta rodzina. Zwyczajne i jedyne w swoim rodzaju.

"Jakiś czas temu z głębi rzadko otwieranej szafki wyjęłam teczkę z napisem +Listy Ojca+. Tym razem, inaczej niż zwykle, nie schowałam jej z powrotem. Zaczęłam czytać" - pisze Teresa Markowska w słowie wstępnym. "Z każdym czytanym listem wracały wspomnienia. Przeczytałam wszystkie. Sto czterdzieści trzy listy, pisane od początku lat trzydziestych do roku 1980. Parę dni później mojej pamiętającej dawne czasy na Stawisku przyjaciółce przytoczyłam kilka wzmianek na jej temat z listów. I to ona zapytała: +Czemu tego nie wydać?+ Czemu nie podzielić się z Czytelnikami na nowo odkrytym skarbem? - pomyślałam. Moja starsza siostra, Maria, przyłączyła się do tego projektu z entuzjazmem" - dodaje Teresa Markowska.

Jak zauważa w swojej recenzji prof. Aleksander Fiut, listy Jarosława Iwaszkiewicza do córek czytać można na kilka sposobów.

"Wpierw jako wgląd w najbardziej intymną sferę życia pisarza.Iwaszkiewicz jawi się tutaj jako niezwykle troskliwy ojciec, a następnie dziadek. (...) Pośrednio wprowadza ta korespondencja w nierzadko dramatyczne losy Stawiska, które stanowi swoisty mikrokosmos. (...) Opisana przez pisarza gęsta sieć rozmaitych współzależności dużo mówi o ludzkiej naturze. (...) Prawdziwy podziw budzą niesłychanie precyzyjne i skrupulatne przypisy do tej korespondencji. Dzięki nim przed czytelnikiem otwiera się jeszcze jedna możliwość odczytania książki - jako swego rodzaju dramatycznej opowieści o dziejach przedwojennej polskiej inteligencji, ujmowanych z nieoczekiwanej i oryginalnej perspektywy - od strony kulis oficjalnego jej życia" - uważa prof. Fiut. ESZ

PAP - Nauka w Polsce

agt/  kap/