Paweł Jasienica to pseudonim Leona Lecha Beynara. Urodził się 10 listopada 1909 roku w Sybirsku. W 1920 roku rodzina Beynarów przybyła do Polski. Najpierw zamieszkali w Grodnie, skąd przenieśli się do Wilna.

W 1928 roku Beynar podjął studia historyczne na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Ukończył je w 1932 roku.  W 1934 roku ożenił się z poznaną podczas studiów Władysławą Adamowicz.

Pracował jako nauczyciel historii w grodzieńskim liceum. Był również  spikerem Polskiego Radia w Wilnie. Pisał w „Słowie Wileńskim”. Zadebiutował w 1935 r. broszurą „Zygmunt August na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa”. We wrześniu 1939 roku był dowódcą plutonu 134. Pułku Piechoty. Od 1940 roku był żołnierzem ZWZ - AK. Redagował pisma konspiracyjne.

W lipcu 1944 roku  w ramach akcji „Burza” uczestniczył w walkach wyzwolenie Wilna. W sierpniu 1944 r. sowieci rozbili jego oddział. Beynar trafił do niewoli. Został wcielony do Ludowego Wojska Polskiego, skąd zdezerterował.  W 1945 r. został adiutantem i  zastępcą dowódcy 5. Wileńskiej Brygady AK rotmistrza Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Podczas jednej z bitew został ranny. Znalazł schronienie  we wsi Jasienica u księdza Stanisława Falkowskiego. Zerwał z konspiracją. Wyjechał do Krakowa i zaczął publikować w „Tygodniku Powszechnym”. Przyjął pseudonim Paweł Jasienica.  Pseudonim łączono z nazwą wsi, gdzie ukrywał się Beynar. Zdaniem  Kazimierza Koźniewskiego  pseudonim to początek zdania „JA SIĘ NIC A nic nie boję”. Imię Paweł wiązano z ołtarzem św. Pawła, za którym miał się ukrywać ranny Beynar. Natomiast córka Jasienicy, Ewa Beynar – Czeczott  twierdzi, że to imię podobało się ojcu i dlatego je wybrał.

W 1948 roku Jasienica został aresztowany przez UB. Dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego został zwolniony. Na krótko związał się ze  środowiskiem Stowarzyszenia PAX.  

Od 1959 roku  Paweł Jasienica był wiceprezesem ZLP.  Od tego samego roku był również inwigilowany przez  SB. Bezpieka zainteresowała się Jasienicą ponownie w 1968 r. W 1964 r.  był jednym z sygnatariuszy Listu 34 do premiera Cyrankiewicza. Od 1966 był wiceprezesem polskiego PEN Clubu W 1968 r. wystąpił przeciwko zdjęciu przez ówczesne władze  „Dziadów” ze sceny Teatru Narodowego. Jasienica podpisał także list do rektora Uniwersytetu Warszawskiego w obronie represjonowanych studentów.  19 marca 1968 roku na zjeździe PZPR Jasienica został zaatakowany prze Władysława Gomółkę. Zarzucono mu przynależność do „bandy Łupaszki”. Nazwisko Jasienicy zostało objęte zapisem cenzorskim.

W 1965 roku zmarła żona Pawła Jasienicy, Władysława. 10 grudnia 1969 roku Paweł Jasienica ożenił się z Zofią  O’Bretenny. Po latach okazało się, że była ona tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa i donosiła na niego. Paweł Jasienica  zmarł 19 sierpnia 1970 r. w Warszawie.

Paweł Jasienica jest autorem reportaży publikowanych w prasie i kilkunastu książek o tematyce historycznej. Napisał m.in.  „Polskę Piastów”, Polskę Jagiellonów”, „Rzeczpospolitą Obojga Narodów”, „Myśli o dawnej Polsce”, „Ostatnia z rodu”, „Dwie drogi” i „Rozważania o wojnie domowej”.

W 2007 roku Paweł Jasienica został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W tym samym roku został laureatem - przyznanej po raz pierwszy pośmiertnie - Nagrody "Kustosz Pamięci Narodowej" ustanowionej przez Prezesa IPN.  Nagrodę odebrała córka Pawła Jasienicy – Ewa Beynar – Czeczott.

"Wszyscy mamy do spłacenia Lechowi Beynarowi - Pawłowi Jasienicy dług wdzięczności za to, co zrobił w walce o niepodległość Polski i duchową suwerenność Polaków, szczególnie dlatego, że los nie pozwolił mu na satysfakcję pełnej rehabilitacji politycznej i moralnej za życia, a zbieg moralnie przestępczych działań ludzi podłych i ludzi małych przyjmuje w sprawie Pawła Jasienicy wymiar greckiej tragedii" – powiedział  o Pawle Jasienicy  prof. Władysław Bartoszewski. ESZ
 
PAP - Nauka w Polsce

bsz