Epsilon Aurigae (HD 31964) to jedna z najciekawszych gwiazd zmiennych naszego nieba. Nie dość, że jest jasna, ma wysoką deklinację, co umożliwia jej obserwacje przez cały rok, to jeszcze jest jednym z najbardziej intrygujących układów gwiazdowych, jakie znamy.

Gwiazda jest tak jasna, że nie potrzeba montażu paralaktycznego. Czasy ekspozycji można dobierać na poziomie kilku sekund, co przy ogniskowych 28-50 mm nie spowoduje poruszenia gwiazdy na zdjęciu.

Według naukowców głównym składnikiem układu jest pulsujący żółty superolbrzym (typ widmowy F2) o masie około 15 mas Słońca, który nadyma się i kurczy. Trochę ponad 27 jednostek astronomicznych od niego znajdziemy zakrzywiony i gruby dysk materii. W jego wnętrzu, po ciasnej orbicie, krążą dwie gwiazdy typu widmowego A o masach około 2 mas Słońca każda.

Co około 27 lat dysk, z dziurą w samym środku powstałą poprzez ruch orbitalny gwiazd typu widmowego A, przechodzi na tle tarczy żółtego olbrzyma, powodując zaćmienie, które trwa aż dwa lata. Zaćmienie ma charakterystyczny, dość symetryczny kształt. Najpierw, przez około 5 miesięcy blask układu systematycznie maleje od około 2.9 mag do 3.8 mag.

W minimum blasku gwiazda pozostaje przez kolejne ponad 3 miesiące. Następnie blask znów zaczyna rosnąć, ale wcale nie oznacza to końca zaćmienia, bo wtedy przez dziurę w dysku wygląda do nas tarcza zaćmiewanego olbrzyma. Na kilka miesięcy blask gwiazdy wzrasta więc o około 0.3-0.4 mag, by potem znów spaść do minimum, być w nim przez kolejne ponad 3 miesiące, a następnie wyjść z zaćmienia. Taki obraz wyłonił się naukowcom na podstawie obserwacji zaćmienia z lat 1982-84. AOL

PAP - Nauka w Polsce

krf/bsz