Ptolemais to starożytna nazwa potężnego niegdyś miasta położonego nad samymi Morzem Śródziemnym we wschodniej Libii. Już od VII-VI wieku p.n.e. pojawiali się tutaj osadnicy greccy, ale dopiero od III wieku p.n.e. miasto zaczęło przeżywać rozkwit. Nazwa Ptolemais pochodzi od imienia hellenistycznego władcy zasiadającego na tronie Egiptu - prawdopodobnie Ptolemeusza III Euergetesa. Pod koniec III wieku miasto stało się stolicą prowincji Libya Superior. Kres potęgi Ptolemais należy wiązać z katastrofalnym w skutkach trzęsieniem ziemi i najazdami nomadów w IV i V wieku n.e.

"W tym roku Polska Misja Archeologiczna badająca starożytną Ptolemais otrzymała zaproszenie do udziału w międzynarodowym projekcie, w którym biorą również udział Włosi, Francuzi i Anglicy, finansowanym przez władze libijskie. Jego celem jest rewaloryzacja zarówno natury jak i kultury, czyli zabytków antycznych Cyrenajki. Przed polskimi archeologami postawiono zadanie, które polega na konserwacji, rekonstrukcji i wyeksponowaniu dla zwiedzających badanej insuli (kwartał mieszkalny - przyp. PAP) we wschodniej części miasta" - informuje dr Monika Rekowska-Ruszkowska, członek Polskiej Misji Archeologicznej w Ptolemais.

Archeolodzy chcą zaprezentować na przykładzie badanej insuli i znajdujących się w jej obrębie domów historię całego miasta, które regularną siatkę ulic, używaną aż do czasów późnej starożytności, zyskało w III wieku p.n.e. Jej funkcjonowanie determinowały dwa poważne trzęsienia ziemi (w poł. III oraz poł. IV wieku n.e.), które spowodowały liczne zniszczenia, a także różne funkcje poszczególnych domów.

Warszawscy specjaliści prowadzili w tym roku studia nad dekoracją domów w insuli, zwłaszcza najbardziej znanego Domu Leukaktiosa , a szczególnie dekoracją malarską na ścianach. Prace zmierzają do kompleksowej rekonstrukcji willi - malowanych i dekorowanych stiukiem ścian, otworów drzwiowych i okiennych.

Na obszarze 20 ha wykonano badania geofizyczne i pomiary topograficzne. Było to możliwe dzięki wsparciu finansowemu Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, rektora UW i sponsorowi - firmie Budimex, dzięki któremu zakupiono niezbędną aparaturę.

"W wyniku przeprowadzonej prospekcji geofizycznej udało się potwierdzić kształt siatki ulic w zachodniej części miasta, między Placem Cystern a Bramą Tokry oraz zlokalizować kolejne budowle, charakterystyczne dla miast grecko - rzymskich, w tym wielki kompleks sakralny oraz termalny. Wielkość i plan tych obiektów wskazuje na niezwykle reprezentacyjny charakter miejsc" - mówi dr Rekowska - Ruszkowska.

Podczas prowadzenia badań topograficznych w południowej części miasta w rejonie, gdzie znajduje się pierwszy wybudowany na terenie Ptolemais kamienny teatr (stopnie widowni wykute są w zboczu wzgórza), dokonano sensacyjnego odkrycia. Archeolodzy natknęli się na fragmentarycznie zachowany piaskowcowy posąg ukazujący mężczyznę w zbroi. Mimo iż statua pozbawiona jest głowy, badacze przypuszczają, iż przedstawia któregoś z rzymskich cesarzy. Częściowo zagrzebany posąg udało się wydobyć z ziemi, a następnie przewieźć do miejscowego muzeum, gdzie jesienią zostanie poddany konserwacji. Następnie zostanie wyeksponowany w muzeum dla zwiedzających. To pierwszy tego typu posag znaleziony w Ptolemais.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

bsz