<p><strong>Polska Komisja Likwidacyjna za jedno z najważniejszych zadań uznała zapanowanie nad stacjonującym w Krakowie austriackim garnizonem.</strong> Przebywało tu ponad 10 tysięcy żołnierzy. 30 października 1918 r. zgromadzeni w krakowskim magistracie w Pałacu Wielopolskich przedstawiciele PKL zażądali ustąpienia gen. komendanta miasta gen. Zaleskiego i naczelnika Hugo Vessely'ego, który odpowiadał za zaopatrzenie armii austriackiej w Krakowie. </p>
Mieszkańcy Krakowa nie czekali jednak zakończenie rozmów z Austriakami.
Wieczorem 30 października żołnierze polscy dowodzeni przez porucznika Antoniego Stawarza zajęli dworzec kolejowy w Płaszowie. Następnego dnia opanowane zostały koszary w Podgórzu. Antoni Stawarz tak wspominał ten dzień: „Zastraszeni Niemcy, widzą skierowane ku sobie bagnety, zbijają się w gromadę. Mówię do nich po niemiecku: (…) Polacy w Galicji, nie mogąc się doczekać dobrowolnego opuszczenia ich ziem przez zaborców, zmuszeni są użyć w tym celu siły. Oznajmiam wam, iż jesteście rozbrojeni (…) Tak dnia 31 października 1918 r. o godz. 6.30 koszary artyleryjskie przy ul. Kalwaryjskiej na Podgórzu zostały przeze mnie opanowane. Nie padł przy tym ani jeden strzał”. (Antoni Stawarz, Gdy Kraków kruszył pęta. Kartki z pamiętnika oswabadzania Krakowa w 1918 r., Kraków 1939).
31 października polskie oddziały wojskowe pojawiły się na ulicach Krakowa. Rozpoczęto zdejmować z budynków symbole austriackiego panowania. Do wojska przyłączali się mieszkańcy Krakowa. Tłumy zbierały się Rynku Głównym. W południe żołnierze austriaccy na żądanie porucznika Ludwika Iwaszki przekazali służbę wartowniczą przy budynku odwachu przylegającym do Wieży Ratuszowej.
Budynek udekorowano polskimi flagami. 31 października, po południu Austriacy przekazali władzę Polakom. Polska Komisja Likwidacyjna wydała komunikat: „Obywatele! Komisja Likwidacyjna objęła w dniu dzisiejszym władzę nad wojskiem i zamianowała komendantem wojsk okręgu krakowskiego brygadjera Legionów Bolesława Roję. Wzywam żołnierzy do poddania się temu dowódcy, ludność zaś do ścisłego przestrzegania spokoju, godnego chwili, jaką przeżywamy. Prezydium Komisji Likwidacyjnej: daszyński, Skarbek, Tertil, Witos.”
3 listopada 1918 r. w Katedrze na Wawelu ks. biskup Adam Sapieha odprawił dziękczynną mszę świętą. Następnie uroczysty pochód przeszedł Traktem Królewskim. Uroczystość zakończyła się pod pomnikiem Adama Mickiewicza.
30 października 1918 r. Prezydent Rady Ministrów Józef Świeżyński podpisał rozporządzenie w sprawie podziału obszaru Królestwa Polskiego pod okupacją austriacką i niemiecką na 15 okręgów wojskowych. ESZ
* W tekście zachowano pisownię oryginalną.
PAP - Nauka w Polsce
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
