Naukowcy z uniwersytetów w Tartu (Estonia) oraz w Birmingham (Wielka Brytania) przeprowadzili badania obejmujące 58 stanowisk torfowych na całym świecie – w USA, Ameryce Południowej, Australii, Nowej Zelandii, Afryce Wschodniej, Azji Południowo-Wschodniej, Syberii i Europie. Grupa robocza złożona z 37 ekspertów z 24 instytucji badawczych przeprowadziła w ten sposób globalne badanie terenowe emisji podtlenku azotu i potencjalnie zwiększających ją czynników.

Osuszone torfowiska okazały się miejscami nasilonej emisji do atmosfery podtlenku azotu – ważnego gazu cieplarnianego. Jest on częściowo odpowiedzialny za globalne ocieplenie i niszczenie warstwy ozonowej.

Badania torfowisk, bagien oraz osuszonych torfowisk wykazały, że zmiany emisji tlenku azotu można przewidzieć na podstawie modeli uwzględniających stężenie azotanów w glebie, zawartość wody oraz temperaturę. Okazało się, że zarówno odwadnianie mokrych gleb, jak i nawadnianie gleb suchych znacznie zwiększa emisję podtlenku azotu. Emisja podtlenku azotu wzrasta wraz z poziomem azotanów i jest najwyższa, gdy wilgotność gleby wynosi około 50 proc.

Autorzy wzywają do zwiększenia ochrony torfowisk i bagien, aby zmniejszyć wpływ zmian klimatu i chronić warstwę ozonową.

Jak podkreślił prof. Ülo Mander, starszy wykładowca biogeochemii na Uniwersytecie w Tartu, który zajmował się opracowaniem badań, podtlenek azotu jest znaczącym czynnikiem przyczyniającym się do globalnej zmiany klimatu i zubożenia warstwy ozonu, która chroni naszą planetę przed promieniowaniem kosmicznym. Gleby organiczne, takie jak torfowiska, bagna i osuszone torfowiska stanowią ponad jedną dziesiątą światowej puli azotu w glebie i są znaczącym globalnym jego źródłem.

Dr Sami Ullah z University of Birmingham dodał, że ten potencjalny problem nasila się, gdy osuszone uprawne gleby organiczne są nawadniane, szczególnie w regionach ciepłych i tropikalnych. Znacznie rośnie wówczas emisja podtlenku azotu.

Głównym autorem raportu jest dr Jaan Pärn, stypendysta University of Birmingham, pracujący pod kierunkiem dr Ullaha i prof. Mandera.

"Nasze odkrycia pokazują, że sztuczne osuszanie będzie głównym motorem przyszłych zmian w emisji gazu rozweselającego z gleb organicznych" - wyjaśnił. "Efekt ten będzie wyraźniejszy w regionach tropikalnych, prowadząc do zwiększenia emisji tlenku azotu do atmosfery". Aby zmniejszyć emisję tego gazu, ochrona i odtwarzanie tropikalnych torfowisk oraz lasów bagiennych powinny stać się priorytetem.

Dr Pärn dodał, że przewidywanie reakcji gleby na zmiany klimatu lub użytkowania gruntów ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia i zarządzania emisją tlenku azotu. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/