Neoplazja układu krwionośnego przypomina białaczkę. Małże uwalniają zmienione nowotworowo komórki do wody, a inne osobniki pobierają je ze środowiska podczas normalnych czynności życiowych.

Dr Katarzyna Smolarz z Uniwersytetu Gdańskiego potwierdza, że nowotwory coraz częściej występują u małży morskich żyjących w toksycznych wodach. Neoplazję układu krwionośnego stwierdzono głównie u rogowca bałtyckiego, zasiedlającego rejon Zatoki Gdańskiej, jak również u omułka jadalnego i małgwi piaskołaza. Gospodarka morska i tzw. presja antropogeniczna wpływają na budowę i zachowanie organizmów żywych. Człowiek wprowadza do ekosystemów zanieczyszczenia rakotwórcze oraz te powodujące mutacje. Jednak za rozprzestrzenianie się neoplazji odpowiada interesujący mechanizm biologiczny: horyzontalny transfer komórek nowotworowych.

Przekazywanie sobie chorych komórek może następować zarówno między osobnikami tego samego gatunku, jak i między różnymi gatunkami. Zanieczyszczenia w wodach morskich mogą blokować układ odpornościowy małży, stają się one przez to bardziej podatne na taki rodzaj "infekcji".

W ramach grantu Narodowego Centrum Nauki dr Smolarz sprawdzi przebieg zakaźnej neoplazji u małży z Zatoki Gdańskiej. Zbada poziomą transmisję międzygatunkową u rogowca bałtyckiego, omułka jadalnego, jak również małgwi piaskołaza. Badaczka pobierze organizmy z Zatoki Gdańskiej, a następnie zdiagnozuje u nich neoplazję - z wykorzystaniem technik histologicznych i cytofluorymetru przepływowego. Eksperymenty poprowadzi zarówno na żywych małżach, jak i na liniach nowotworowych. Dr Smolarz oceni też odporność małży, czyli efektywność ich odpowiedzi immunologicznej.

Uzyskane komórki nowotworowe posłużą także za "materiał infekcyjny". Małże chore i zdrowe będą trzymane w bliskim sąsiedztwie. Badaczka sprawdzi, czy dojdzie u nich do transmisji horyzontalnej komórek neoplastycznych, czyli - czy nowotwór faktycznie jest zakaźny. Analiza komórek wyrzucanych do wody podczas tarła pozwoli określić, jak nowotwór wpływa na wytwarzanie gamet przez chory organizm.

Dr Smolarz oceni, w jakim stopniu neoplazja jest związana z zanieczyszczeniem Zatoki Gdańskiej. Badaczka podkreśla, że człowiek dostarcza do wód i osadów dennych Bałtyku coraz więcej szkodliwych związków toksycznych. Destabilizują one funkcje organizmów żywych, zmieniają wygląd i zachowanie zarówno

pojedynczych osobników jak i całych populacji. To, co groźne dla ekosystemów morskich jest również zagrożeniem dla społeczeństw gospodarczo i kulturowo związanych z morzem.

PAP - Nauka w Polsce

kol/ zan/