Pokojowy Nobel dla Martti Ahtisaariego

W uzasadnieniu Komitet Noblowski w Oslo podał, że wyróżnienie przyznano za liczne działania dyplomaty na rzecz rozwiązywania międzynarodowych konfliktów "na kilku kontynentach i na przestrzeni ponad trzech dekad". "Te wysiłki przyczyniły się do budowy bardziej pokojowego świata i +braterstwa między narodami+ zgodnie z duchem Alfreda Nobla" - uzasadniono.

Komitet Noblowski przywołał m.in. konflikty w Namibii, indonezyjskiej prowincji Aceh, Kosowie czy Iraku. "Znacząco przyczynił się także do rozwiązania konfliktów w Irlandii Północnej, Azji Środkowej i w Rogu Afryki" - przypomniał Komitet.

"Oczywiście jestem bardzo zadowolony i wdzięczny z powodu tej decyzji" - powiedział w publicznym radiu norweskim NRK.

Zapytany o swe największe osiągnięcie, opowiedział: "Oczywiście najważniejsza była Namibia, gdyż tak dużo czasu zabrało" doprowadzenie do niepodległości tego afrykańskiego kraju. Wymienił także prowincję Aceh i Bałkany.

Martti Ahtisaari był m.in. prezydentem Finlandii i zastępcą sekretarza generalnego ONZ. W 1999 roku pełnił z ramienia Unii Europejskiej funkcję mediatora na Bałkanach. W 2007 roku pracował nad planem pokojowym dla Kosowa pod egidą ONZ.

W tym roku laureata wyłoniono spośród 197 kandydatów; tylko w 2005 roku było więcej kandydatów, bo 199. Nagroda wysokości ok. miliona euro zostanie wręczona 10 grudnia w Oslo, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.

***

Poniżej lista laureatów tego przyznawanego od 1901 roku wyróżnienia w ostatnich latach:

2007 - Były wiceprezydent USA Al Gore i Międzyrządowy Panel do spraw Zmian Klimatu; wyróżnienie przyznano za upowszechnianie wiedzy na temat zmian klimatycznych i stworzenie podstaw do walki z nimi;

2006 - Mohammad Junus, twórca systemu mikrokredytów z Bangladeszu i jego organizacja pomocy finansowej dla najbiedniejszych Grameen Bank;

2005 - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) i jej szef Mohamed ElBaradei;

2004 - Wangari Maathai, kenijska działaczka ekologiczna;

2003 - Szirin Ebadi, irańska prawniczka i obrończyni praw człowieka;

2002 - Jimmy Carter, były prezydent USA, mediator w konfliktach;

2001 - ONZ i jej sekretarz generalny Kofi Annan;

2000 - Kim De Dzung, prezydent Korei Południowej;

1999 - Międzynarodowa organizacja humanitarna Lekarze bez Granic;

1998 - John Hume, przywódca Socjaldemokratycznej Partii Pracy, głównego ugrupowania północnoirlandzkich katolików, i David Trimble, szef Partii Unionistów Ulsteru (UUP), głównego tamtejszego ugrupowania protestanckiego;

1997 - Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych i jej koordynatorka Jody Williams z USA;

1996 - Katolicki biskup Carlos Filipe Ximenes Belo i Jose Ramos Horta, liderzy pokojowej walki o samostanowienie Timoru Wschodniego;

1995 - Organizacja Pugwash, działająca na rzecz rozbrojenia nuklearnego, oraz jej twórca, brytyjski fizyk polskiego pochodzenia Joseph Rotblat;

1994 - Jaser Arafat, przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny, oraz izraelscy premierzy Szimon Peres i Icchak Rabin;

1993 - Nelson Mandela, przywódca Afrykańskiego Kongresu Narodowego, i prezydent RPA Frederik Willem de Klerk;

1992 - Działaczka indiańska Rigoberta Menchu z Gwatemali;

1991 - Aung San Suu Kyi, przywódczyni opozycji birmańskiej;

1990 - Michaił Gorbaczow, prezydent ZSRR;

1989 - Dalajlama XIV (Tenzin Gyatso), religijny przywódca Tybetańczyków;

1988 - Siły pokojowe ONZ;

1987 - Oscar Arias Sanchez, prezydent Kostaryki, autor planu ustanowienia pokoju w Ameryce Środkowej;

1986 - Elie Wiesel (USA) żydowski pisarz, więzień Auschwitz, promotor historycznej pamięci o holokauście;

1985 - Międzynarodowy ruch Lekarze Świata Przeciwko Wojnie Jądrowej, założony w 1980 r., pod współprzewodnictwem Jewgienija Czazowa (ZSRR) i Bernarda Lowna (USA);

1984 - Desmond Mpilo Tutu, anglikański biskup z RPA, obrońca praw tamtejszej czarnej ludności;

1983 - Lech Wałęsa, przewodniczący NSZZ "Solidarność". KSAJ/KAR

PAP - Nauka w Polsce

tot/bsz