W tegorocznej, czwartej edycji konkursu za najważniejszą innowację w dziedzinie ochrony środowiska uznano polski wynalazek - reaktor katalitycznego przetwarzania odpadów na substytuty ropy naftowej. Jego autor, jako pierwszy Polak w historii, zdobył nagrodę "Gold Award IV".

W 2006r. do konkursu zgłoszono ok. 200 rozwiązań. Musiały one spełniać dwa podstawowe warunki - być produktem europejskim i mieć praktyczne zastosowanie. Ocenie podlegało kilka kryteriów, m.in: innowacyjność, ogólnodostępność, efektywność kosztów i zgodność z normami Unii Europejskiej. Spośród wszystkich propozycji wyłoniono "T-Technology" - pracę inż. Zbigniewa Tokarza, pierwszego naukowca, któremu udało się wymyślić i opatentować proces recyklingu tworzyw sztucznych na małą skalę.

Urządzenie powstało w założonej przez Tokarza bełchatowskiej firmie Technologie Ekologiczne. Jego niezwykłość polega na tym, że wyeliminuje on problem recyklingu tworzyw sztucznych i rozwiąże ogólnoświatowy problem zapotrzebowania na energię. Umożliwia bowiem przetworzenie tworzyw sztucznych na produkty o właściwościach zbliżonych do ropy naftowej. Ze szkodliwych dla środowiska odpadów potrafi wyprodukować zwyczajne paliwo. To małe, niedrogie i łatwe w obsłudze urządzenie stało się przełomem w produkcji energii i paliw alternatywnych oraz ekologicznej utylizacji śmieci.

Pod wpływem panującej w reaktorze wysokiej temperatury (400 st. C.) odpady topią się. Następnie przeprowadzane są w stan pary, a po schłodzeniu - w płynne paliwa. Produkty wytworzone przez cudowną maszynę są mieszaniną podobnych do ropy naftowej węglowodorów. Mogą być wykorzystane do powtórnej produkcji zarówno nowych opakowań czy turbin, jak i paliw silnikowych (w rafinerii można je rozdzielić na benzynę, olej napędowy oraz resztki w postaci oleju średniego i ciężkiego) oraz oleju opałowego do systemów grzewczych.

Przeciętne gospodarstwo domowe w Unii Europejskiej produkuje w ciągu roku ok. 300 kg odpadów z tworzyw sztucznych (głównie opakowań). Dziesięciotysięczne miasto musi więc uporać się z trzema tys. ton odpadów, a w skali całej Polski jest to już prawie półtora miliarda. Dlatego tak istotne było znalezienie skutecznego rozwiązania sprzyjającego lokalnemu recyklingowi.

Urządzenie Tokarza jest w stanie przetworzyć 360 ton śmieci miesięcznie, w wyniku czego powstaje ok. 220 ton paliw płynnych. Jego koszt to ok. 3 mln. zł. Zainteresowanie maszyną rozprzestrzeniło się już na cały świat. O planach współpracy z Tokarzem mówią Niemcy, Czesi, Irlandczycy, Australijczykami i Chińczycy.

Członkowie EEP ocenili, że T-Technology jest urządzeniem przyjaznym dla środowiska. Zachodzące w nim reakcje chemiczne przebiegają w warunkach normalnego ciśnienia i bez udziału tlenu, nie powodują więc emisji szkodliwych gazów do atmosfery.

T-Technology nadaje się do przetwarzania nawet skomplikowanych chemicznie tworzyw sztucznych, wykorzystywanych np. w przemyśle samochodowym (utylizuje opony i zderzaki). W przyszłości możliwe będzie zastosowanie reaktora również do produkcji wodoru. „To początek drogi - stwierdza wynalazca. – Potrzeba kolejnych prób i badań, by doskonalić i poszerzać zdolności reaktora i urządzeń peryferyjnych".

Polska jest jedynym krajem na świecie posiadającym taką technologię. W kraju funkcjonuje już kilka reaktorów T-Technology. Prezentację ich działania oglądać na stronie internetowej: http://webcast.tdctrade.com.

Konkurs "AWARD Environmental Innovation for Europe" organizowany jest od 2003 r. Jego celem jest wyłonienie najlepszych europejskich rozwiązań na rzecz ekologii. Nominowane prace oceniane są przez dziennikarzy EEP oraz inżynierów i ekspertów zrzeszonych w Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Profesjonalistów Ochrony Środowiska (EFAEP). Nagrodą dla zwycięzcy jest promowanie jego rozwiązania w całej Europie, przez ponad 100 tys. egzemplarzy czasopism wydawanych w 17 europejskich językach. EEP AWARDS jest jedną z najważniejszych nagród w branży ochrony środowiska, o którą co roku ubiega się wiele europejskich przedsiębiorstw.

Zbigniew Tokarz studiował na Politechnice Łódzkiej. Był m.in. kierownikiem oddziału energomaszynowego kopalni w Łęczycy, wicestarostą Bełchatowa i prezesem spółdzielni mieszkaniowej. Zagadnieniem przetwarzania śmieci na paliwa zajął się pięć lat temu.

PAP - Nauka w Polsce, Katarzyna Pawłowska

tot