SKRAJNY PERFEKCJONIZM TO DEWIACJA

Symptomy charakterystyczne dla anankastycznego zaburzenia osobowości obserwuje się u około 2 proc. populacji. Powstało wiele teorii tłumaczących przyczyny tego zaburzenia. Dominuje pogląd, że jest ono wrodzone.

„Ujawnia się ono już w dzieciństwie i przejawia się występowaniem stałych, odmiennych od przeciętnych wzorców zachowań. Ze względu na tę nietypowość w funkcjonowaniu nazywa się je czasem dewiacją” – mówi dr Krzystanek.

ŻYCIE JAK W ZEGARKU

Doktor charakteryzuje osoby zaburzone, jako przesadnie krytyczne i wymagające. Jak tłumaczy, ludzie ci nie tolerują niedoskonałości zarówno u siebie jak i u innych. Siedzą do późna w biurze, przynoszą dodatkową pracę do domu, niechętnie wyjeżdżają na urlop. Aby podołać wszystkim swym obowiązkom skrupulatnie planują każdą chwilę. Rytm ich dnia wyznaczają harmonogramy i regulaminy, listy spraw do załatwienia. Wszystko mają dopięte na ostatni guzik. Nad zwykłe przyjemności i rozrywki a także kontakty z innymi ludźmi przedkładają pracę i efektywność. We wszystkim nienaganni, w każdym calu profesjonalni. 

PROBLEMY PERFEKCJONISTÓW

Psychiatra podkreśla, że nakreślony przez niego obraz osoby "niemal idealnej" zawiera w sobie istotne probemy. Perfekcjoniści, którzy mają ogromne trudności, aby sprostać własnym wygórowanym wymaganiom, odwlekają jak mogą wykonanie czynności ważnych. Sprawy najważniejsze zostawiają na sam koniec.

„Perfekcjonizm może być ogromna zaletą. Jednak nadmierne przywiązanie do szczegółu znacznie spowalnia działanie, czasami wręcz je blokując. W rezultacie taka osoba może bardzo cierpieć. Jest napięta i nie odczuwa przyjemności z pracy. Nigdy nie ma na nic czasu. Każdego dnia punkt po punkcie realizuje kolejno wszystkie przypisane sobie zadania i na przyjemności życiowe nigdy nie znajduje czasu” - mówi dr Krzystanek.

TORTURA DNIA CODZIENNEGO

„Pogoń za niedościgłym ideałem może uczynić obowiązki dnia codziennego torturą. Rozważania nad tym, czy apaszka pasuje do nowej bluzki i czy aby buty na pewno właściwie komponują się z resztą garderoby stają problemem kluczowym. A planowanie dnia może okazać się zadaniem tak karkołomnym, że niemal ponad siły” – tłumaczy dr Krzystanek.

Jego zdaniem, osoby cierpiące na anankastyczne zaburzenie osobowości postrzegane są jako sztywne i niedostępne, nadmiernie ambitne i moralizujące. Jednak charakterystyczne dla tego zaburzenia cechy charakteru mogą być poszukiwane w wielu zawodach.

„Taka jednostka może się dostosować. Może znaleźć taką niszę społeczną, w której opisywany zespół cech będzie wręcz idealny. Świetnie odnajdzie się w roli cenzora, a także np. dbającego o ścisłe przestrzeganie regulaminu urzędnika” - mówi dr Krzystanek.

TERAPIA, KTÓRA MA "WYLUZOWAĆ"

„Anankastyczne zaburzenie osobowości determinuje nie tylko zachowanie jednostki, ale również sposób odczuwania i postrzegania świata i ludzi. W przypadku, gdy ten sztywny sposób reagowania i postrzegania świata powoduje cierpienie, zalecane jest leczenie. Polega ono głównie na psychoterapii. Celem terapii jest oswojenie człowieka z jego cechami osobowości, a następnie zmiana sztywnego wzorca reagowania na bardziej elastyczny” – tłumaczy dr Krzystanek.

Według doktora, w poradzeniu sobie z problemem pomóc mogą bliscy. Powinni przede wszystkim ułatwić danej osobie uświadomienie sobie istnienia problemu. Należy podjąć próbę powstrzymania jednostki od przynoszących cierpienie zachowań. 

"Jeżeli rodzinne sposoby zawiodą, nie pozostaje nic innego jak zachęcić bliską nam osobę do udania się do lekarza psychiatry"- radzi dr Krzystanek.

PAP - Nauka w Polsce, Eliza Kokoszycka

kol