Satelita COBE (Cosmic Bakground Explorer) zdołał doświadczalnie potwierdzić hipotezę, że Wszechświat powstał 15 mld lat temu w wyniku tzw. Wielkiego Wybuchu.

"Odkrycie tego promieniowania i późniejsze jego obserwacje są potwierdzeniem jednej z najbardziej śmiałych teorii, jaką ludzie w swoich dziejach stworzyli, mówiącej o tym jak powstał i ewoluował świat" - mówi dr Stanisław Bajtlik z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN w Warszawie.

"To promieniowanie pokazuje nam, jak wyglądał Wszechświat tuż po swoich narodzinach. To najstarsze światło, jakie możemy obserwować w kosmosie" - dodaje astrofizyk.

"Są to bardzo ważne badania, potwierdzenie teorii Wielkiego Wybuchu" - zaznacza dyrektor Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN w Warszawie, prof. Marek Sarna. "Badania te przeprowadzono dzięki wyjątkowo precyzyjnym obserwacjom. To niewątpliwie wielkie osiągnięcie i Nobel zasłużony" - uważa naukowiec.

Jak podkreśla prof. Andrzej Sołtan z Centrum Astronomicznego PAN im. Mikołaja Kopernika w Warszawie, "nobliści w bardzo mocny sposób potwierdzili, że astronomowie zmierzają w swoich badaniach w dobrą stronę".

To już druga Nagroda Nobla za mikrofalowe promieniowanie tła. Pierwszą, za jego odkrycie,  otrzymali w 1978 roku Arno Allan Penzias i Robert Woodrow Wilson (obaj z USA). W połowie lat 70. naukowcy ci usłyszeli szum w antenie radiowej, który kosmologowie zinterpretowali jako resztkowe promieniowanie termiczne, pochodzące z pierwszych 200 tys. lat po Wielkim Wybuchu.

John C. Mather (ur. w 1945 roku) pracuje w Kosmologicznym Laboratorium Obserwacyjnym w Centrum Lotów  Kosmicznych im. Goddarda w Greenbelt, w stanie Maryland. Jego badania koncentrują się na kosmologii oraz na obserwacjach astronomicznych w podczerwieni.

W 1974 roku zaproponował on obserwacje mikrofalowego promieniowania kosmicznego tła z użyciem satelity COBE (Cosmic Background Explorer). Był też jednym z trzech naukowców nadzorujących jego prace i do końca misji satelity odpowiadał za badania z użyciem umieszczonego na nim spektrofotometru na podczerwień (FIRAS).

Od 1995 roku Mather odpowiada za nadzorowanie badań naukowych z użyciem nowoczesnego działającego w podczerwieni Teleskopu Kosmicznego Jamesa Webba (JWST), następcy teleskopu Hubble\\'a. Ma on rozpocząć pracę w 2013 roku. Jego celem będzie znalezienie galaktyk, które powstały w początkach Wszechświata i łączą Wielki Wybuch z naszą Drogą Mleczną.

Kosmolog George F. Smoot (ur. w 1945 r.) pracuje na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, w Lawrence Berkeley National Laboratory. W pracy naukowej zafascynowała go problematyka mikrofalowego promieniowania tła. Jak mówi, "wybrałem badania nad tym zagadnieniem, gdyż wiedziałem, że to czego się dowiemy, będzie mieć znaczenie fundamentalne".

W 1989 roku satelita COBE zbadał rozkład temperatury w całym Wszechświecie z niezwykłą dokładnością. Smoot był tak zadowolony z tej precyzji, że zgodził się sfinansować przelot samolotem do wymarzonego zakątka Ziemi każdemu członkowi swojego zespołu, który wykryje błąd w danych. Dzięki analizie wyników tych badań uzyskał tegoroczną Nagrodę Nobla.

Wyniki swoich badań Smoot przedstawił w 1992 roku na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego w Waszyngtonie. Do wystąpienia przygotowywał się przez trzy miesiące, dzień i noc opracowując dane z COBE. Prezentacja "fotografii Wszechświata z okresu, gdy dopiero zaczynał rozkwitać", stała się sensacją. Smoot skomentował swoją prezentację, "jeśli jesteście religijni, to jest tak, jakbyście zobaczyli Boga", co wywołało gorące dyskusje wśród fizyków, filozofów i teologów.

Od 1995 roku Smoot jest zaangażowany w misję Europejskiej Agencji Kosmicznej, w ramach której w 2007 roku przewidziany jest start sondy Planck Surveyor. Misję tę określa się jako eksperyment następnej generacji. ZAN/ JP/ BSZ/ JJJ/ PMW

PAP - Nauka w Polsce
reo