"To wzór państwa obywatelskiego, w którym obywatele mieli rzeczywisty na nie wpływ. Cieszyli się wieloma swobodami, żyli w zgodzie mimo dzielących ich różnic, a szlachta dysponowała prawem przeciwstawiania się nawet królowi, którego zresztą sama wybierała"  - podkreśla prof. Andrzej Sulima-Kamiński, historyk z Georgetown University.

Sędzia Trybunału Konstytucyjnego Jerzy Stępień zwrócił uwagę na polską tradycję konfederacji, zawiązywanych przez szlachtę w obronie jej praw i swobód. "Etos konfederacji, pewien archetyp obrony praw obywatelskich, przetrwał w naszym narodzie, przyczyniając się do powstania ruchu społecznego +Solidarność+, który w linii prostej był spadkobiercą tradycji walki o prawa narodowe i obywatelskie" - mówi Stępień.

Zdaniem prof. Henryka Samsonowicza, Pierwsza Rzeczpospolita - Rzeczypospolita Obojga Narodów - była najdłużej w historii funkcjonującym państwem wielonarodowym. "To my pierwsi stworzyliśmy tego typu organizm polityczny, który tak długo i tak dobrze funkcjonował. Musimy o tym pamiętać, ponieważ każda wspólnota jest tak silna, jak jej pamięć o sobie; bez pamięci nie ma wspólnoty" - zaznacza  Samsonowicz.

Prof. Jan Prokop, filolog i literaturoznawca, poparł przedstawione wcześniej poglądy dodając, iż w obliczu tak wspaniałej historii i dokonań naszego  narodu powinniśmy się wyzbyć ukrytych kompleksów. "Rzeczpospolita przez wieki pełniła funkcję strażnika Europy, broniącego jej przed atakami ze Wschodu. Był w tym jednak pewien element niższości, ponieważ sami broniąc, innym pozostawialiśmy tworzenie kultury. Musimy się wyzbyć tego kompleksu" - podsumowuje.

Seminarium wilanowskie było kontynuacją rozważań nad wartościami pamięci, tożsamości i odpowiedzialności. Podjęła je w czerwcu tego roku w Kolegium Wigierskim grupa historyków, publicystów, prawników i etyków, zainspirowanych ostatnią książką Jana Pawła II "Pamięć i tożsamość". Rozważania te były kontynuowane w Wilanowie, jako miejscu kultywującym tradycję Pierwszej Rzeczpospolitej.  AKN

PAP - Nauka w Polsce
reo